De Europese Commissie (hierna: Commissie) kwam in juli 2013 al met het voorstel een Europees Openbaar Ministerie (hierna: Europees OM) op te richten.¹ Dit zou moeten leiden tot een efficiëntere aanpak van fraude met Europees belastinggeld. Er wordt namelijk naar schatting jaarlijks voor 500 miljoen euro gefraudeerd. De Europese Unie heeft op dit moment nog geen bevoegdheid om in de lidstaten een onderzoek in te stellen naar de fraude. Door het instellen van een Europees OM zal de EU de bevoegdheid krijgen om te onderzoeken en te vervolgen.² Daarnaast mag het indien nodig strafbare feiten voorleggen aan de rechter in de lidstaten. Het Europees OM zal zich alleen bezig houden met strafbare feiten die ten koste gaan van de EU-begroting.
In maart 2014 keurde het Europees Parlement het eerste voorstel van de Commissie goed. De Europese Raad dacht er anders over; elf nationale overheden, waaronder Nederland, maakten gezamenlijk bezwaar tegen het voorstel.³ Zij trokken een zogenoemde ‘gele kaart’. Een middel die lidstaten kunnen inzetten als zij van mening zijn dat het een onderwerp betreft die niet op Europees niveau thuishoort. Wanneer het voorstel ligt op het terrein van justitie of politie is het al voldoende als een kwart van de lidstaten het voorstel afwijst. Het gevolg is dat de Commissie het voorstel opnieuw in overweging moet nemen. Zij heeft dan de keus het voorstel in te trekken, te wijzigen of ongewijzigd opnieuw in te dienen.
Naar schatting wordt er jaarlijks voor zo’ n 500 miljoen gefraudeerd binnen de Europese Unie.
De Tweede Kamer is van mening dat opsporing, vervolging en berechting primair een bevoegdheid is van de lidstaten zelf.⁴ Het Europees OM zou volgens haar alleen mogen ingrijpen als een lidstaat zelf niet genoeg optreedt tegen de fraude. Wel zou een Europees OM volgens de Tweede Kamer een meerwaarde kunnen hebben als toezichthouder en adviesorgaan. De minister van Veiligheid en Justitie heeft op 25 juni laten weten dat Nederland nog niet instemt met het voorlopige tweede voorstel van de Commissie. De minister laat weten dat het voorstel al wel een stuk verbeterd is, maar dat er pas over instemming gesproken kan worden als het voorstel helemaal uitgewerkt is.⁵
Is een Europees OM nu echt noodzakelijk? Het CDA vroeg zich dit ook af en heeft een motie ingediend om de alternatieve middelen goed uit te zoeken alvorens in te stemmen.
Versterking van bestaande middelen kan ook een optie zijn. Een voorbeeld is verdergaande bevoegdheden voor OLAF, het Europees Bureau voor fraudebestrijding. Een van de taken van OLAF is het verstrekken van hulp aan de lidstaten bij hun activiteiten omtrent fraudebestrijding.⁶ Er zijn ook minder vergaande mogelijkheden zoals duidelijkere afspraken tussen lidstaten over het vervolgen in geval van fraude, of strengere regels omtrent subsidies om fraude op dit gebied te voorkomen. Lidstaten die het plan wel zien zitten hebben altijd nog de mogelijkheid om nauwere samenwerking aan te gaan.⁷ Vereist is wel dat daar minstens negen lidstaten aan deelnemen.
Een Europees Openbaar Ministerie lijkt verder weg dan de Commissie in eerste instantie waarschijnlijk dacht. De lidstaten hadden veel kritiek op het eerste voorstel van de Commissie, maar staan positiever ten opzicht van het voorlopige tweede voorstel. Nederland daarentegen heeft het voorstel nog niet goedgekeurd. Er is wel overeenstemming bereikt over een aantal essentiële artikelen, maar de regering wil nog geen akkoord geven zolang het voorstel nog niet helemaal is uitgewerkt. Daarnaast heeft het CDA een motie ingediend dat eerst alternatieve middelen ter voorkoming van belastingfraude moeten worden onderzocht alvorens in te stemmen met het voorstel. Al met al lijkt een Europees Openbaar Ministerie er voorlopig nog niet te komen.
Mirthe Pars
23 jaar, masterstudent Nederlands recht specialisatie strafrecht
De wekelijkse Stagiaire Werkgroep is een belangrijk opleidingsmoment bij Pels Rijcken. Daar krijg je een kijkje achter de schermen van grote, actuele zaken. Zo hoor je alles over het spanningsveld tussen het recht, de politiek en de publieke opinie. Hierbij is een bijzondere rol weggelegd voor landsadvocaat Bert-Jan Houtzagers, partner bij Pels Rijcken. Zoveel unieke informatie krijg je op geen ander kantoor. Ervaar het zelf. Maak een afspraak met een van onze recruiters.
Ga naar werkenbijpelsrijcken.nl
Pels Rijcken Bron van inzicht
