Dit jaar hebben er al meer dan 350.000 vluchtelingen Europa bereikt. Nederland verwacht in 2015 een toestroom van 35.000 vluchtelingen.¹ Dit is in vergelijking met andere Europese landen weinig. Duitsland gaat bijvoorbeeld uit van 800.000 vluchtelingen. Ook Oost-Europa wordt overspoeld door vluchtelingen. Dit is de reden voor Hongarije om een hek op de grens met Servië te plaatsen met het doel vluchtelingen buiten de deur te houden. Het merendeel van de vluchtelingen is afkomstig uit Syrië. De tocht naar Europa is alles behalve makkelijk. Zij die vluchten treffen vele obstakels om vervolgens voor honderden dollars schouder aan schouder op een gammel bootje de overtocht te maken.²
Binnen het Schengengebied kunnen personen vrij reizen. Nederland is net als de meeste Europese landen partij bij het Verdrag van Schengen.³ Dit betekent dat er geen grenscontroles plaatsvinden aan de binnengrenzen in het gebied. Het openen van de binnengrenzen is niet het enige dat het Verdrag van Schengen regelt. Zo zijn er ook regels met betrekking tot visa en afspraken over het asielbeleid.⁴
Duitsland is bij vluchtelingen een populaire eindbestemming. Het grootste gedeelte van de vluchtelingen komt Europa binnen via Italië en Griekenland, waar zij zich volgens de regels van de Dublin II verordening moeten melden. Vluchtelingen moeten zich laten registreren in de eerste lidstaat waar zij aankomen. Deze verordening heeft als doel ervoor te zorgen dat vluchtelingen niet in meerdere verdragslanden asiel proberen te krijgen. Dit betekent dat het vluchtelingen die in Griekenland of Italië aankomen niet is toegestaan naar Duitsland te reizen. Het land waar de vluchtelingen als eerste aankomen moet de asielaanvraag regelen, maar Italië, Griekenland en Hongarije kunnen de enorme toestroom niet aan. Het gevolg hiervan is dat veel vluchtelingen verder Europa intrekken, zonder papieren. Begin september kondigde Duitsland aan grenscontroles in te voeren. Hierna volgenden meerdere landen, waaronder Hongarije en Nederland. De Europese Commissie stelt dat het aanscherpen van grenscontroles niet in strijd is met het Verdrag van Schengen, mits dit op basis van steekproef is of het gaat om een crisissituatie.
Vluchtelingen die asiel aanvragen in een ander Europees land dan het land dat zij als eerst bereiken zouden op grond van de Dublin II verordening kunnen worden teruggestuurd naar het land waar zij als eerste aankwamen. Erbarmelijke omstandigheden in opvangcentra van een land kunnen er echter voor zorgen dat asielzoekers, in strijd met de verordening, niet teruggestuurd mogen worden.⁶ De zaak M.S.S. tegen België en Griekenland kwam begin 2011 bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (hierna: het EHRM).⁷ Het EHRM oordeelde dat het terugsturen van asielzoekers naar Griekenland vanwege de slechte detentie- en leefomstandigheden en het niveau van de Griekse asielprocedure in strijd is met het EVRM.
Het is duidelijk dat de vluchtelingencrisis een probleem is van enorme omvang. Jean-Claude Juncker stelde in zijn State of the Union dat de vluchtelingencrisis de eerste prioriteit is van de Europese Unie.⁸ In mei is voorgesteld om 40.000 vluchtelingen uit Italië en Griekeland over de Europese Unie te verdelen, waarover begin september akkoord is bereikt. De Europese Commissie is voornemens om naast deze verdeling nog eens 120.000 vluchtelingen te verdelen, maar sommige landen willen hier niet aan meewerken. Juncker stelt dat Europa moet helpen en dat Europa een eenheid moet zijn.⁹ Bij de verdeling wordt rekening gehouden met het bevolkingsaantal, welvaartsniveau, werkloosheid en het aantal asielaanvragen dat het land al krijgt. Deze verdeling zou voor Nederland betekenen dat het 7214 vluchtelingen extra zou moeten opnemen. Daarnaast betoogde de voorzitter van de Europese Commissie in zijn jaarrede voor verandering van de Dublin II verordening.
In geval van crisissituaties zouden vluchtelingen niet verplicht moeten worden om asiel aan te vragen in het land van aankomst. Daarnaast zouden vluchtelingen de mogelijkheid moeten hebben om binnen de Europese Unie aan het werk te gaan. De oplossing voor het Europese vluchtelingenprobleem ligt volgens Juncker bij vergroting van Europese eenheid.
Iris Nijmeijer
23 jaar, bachelorstudent rechtsgeleerdheid
