Verliefd op de werkvloer

Verliefd op de werkvloer: kan dat?

In een werkweek brengt de gemiddelde Nederlander nergens zo veel tijd door als op de werkvloer. Van de samenwerking met collega’s, tot het geven van onderwijs aan studenten of het onderhouden van contact met cliënten. Intensief contact kan in sommige gevallen leiden tot verliefde gevoelens. Een situatie die niet direct onwenselijk is.¹ Zolang de werkzaamheden en onderlinge verhoudingen er niet onder komen te lijden, hoeft een relatie op het werk niet onmiddellijk voor problemen te zorgen.

Recht op privacy

Relaties op de werkvloer zijn niet verboden.² Sterker nog, er bestaat wettelijke bescherming voor. Door art. 8 EVRM heeft iedereen recht op respect voor zijn privéleven. Het EHRM heeft in meerdere arresten uitgesproken dat dit recht zich ook uitstrekt tot op de werkvloer.³

Daar staat tegenover dat grondrechten niet absoluut zijn. Een inbreuk op het privacyrecht kan worden gerechtvaardigd via art. 7:669 lid 3 sub g BW.⁴ De werkgever kan een verzoek doen bij de rechter om de arbeidsovereenkomst te ontbinden als hij vindt dat de arbeidsrelatie is verstoord. Deze ontbinding moet wel noodzakelijk, proportioneel en subsidiair zijn. Hoe gaat de rechter hier in de praktijk mee om?

Collega

Te beginnen met relaties tussen collega’s onderling. In de zaak die leidde tot het vonnis van de rechtbank Haarlem op 21 december 2011 was een werknemer een liefdesrelatie begonnen met de echtgenote van zijn collega.⁵ De werkgever meende dat deze situatie leidde tot een zodanig verstoorde arbeidsrelatie, dat ontbinding van de arbeidsovereenkomst nodig was. Volgens de werkgever was het bedrijf dermate klein dat de werknemer en zijn collega elkaar onmogelijk konden ontlopen.

De kantonrechter ging hierin mee en wees het verzoek van de werkgever toe. Gegeven het specialistische werk in een klein team, was nauwkeurige samenwerking en een goede onderlinge verhouding van essentieel belang. Daarom viel het te verdedigen dat de werkgever om deze reden de terugkeer van de werknemer zeer ongewenst vond; een gewichtige reden om de arbeidsovereenkomst te ontbinden.

‘Het tot twee keer toe aangaan van een seksuele relatie met een patiënte die aan zijn zorg is toevertrouwd, is zodanig in strijd met wat van een integere en betrouwbare zorgverlener mag worden verwacht dat het opleggen van een maatregelen passend en geboden is.’

Leidinggevende

Het wordt ingewikkelder wanneer sprake is van een relatie tussen een werknemer en een leidinggevende. In dat geval kunnen organisatorische problemen ontstaan.⁶ Wanneer een werknemer wordt beoordeeld door zijn of haar partner kan dat tot ongelijke situaties leiden, wat de werksfeer kan beïnvloeden.

Maar, dat hoeft niet lang niet altijd het geval te zijn. Uit een uitspraak van de rechtbank Overijssel blijkt dat een op de casus toegespitste beoordeling altijd van belang blijft.⁷ Op de mbo-vakschool ‘Cibap’ in Zwolle was een vrouwelijke docent een relatie begonnen met een vijf jaar jongere man. Niet veel later begon de man met een studie aan het Cibap. Nadat deze situatie enige tijd was gedoogd, veranderde het Cibap toch van mening. Een privérelatie tussen een docent en een student op dezelfde school was volgens hen ongewenst en zou risico’s van machtsmisbruik met zich meebrengen.

Volgens de kantonrechter was de betreffende situatie inderdaad onwenselijk, maar de school had de situatie langdurig gedoogd en bovendien doceerde de docent geen vakken aan de betreffende student. Deze omstandigheden vond de kantonrechter niet passend voor ontbinding van de arbeidsovereenkomst. Er was nog geen sprake van concrete problemen op de werkvloer en er deed zich nog geen verstoorde relatie voor als bedoeld in art. 7:669 lid 3 sub g BW.

Cliënten

De laatste te bespreken verhouding is die tussen een dienstverlener en een cliënt. Regels rond dit soort verhoudingen zijn duidelijk: ‘het mag niet, het mag nooit’.⁸ Denk bijvoorbeeld aan een seksuele relatie tussen een huisarts en een patiënt. De patiënt stelt zich in zo’n geval dermate kwetsbaar op dat het geboden is om deze relatie strikt zakelijk te houden. Daarom bestaan er naast de ontbinding nog extra tuchtrechtelijke waarborgen.

Zo had een huisarts voor de tweede keer minstens drie maanden een seksuele relatie met een patiënte van hem.⁹ Het Regionaal Tuchtcollege was duidelijk. “Het tot twee keer toe aangaan van een seksuele relatie met een patiënte die aan zijn zorg is toevertrouwd, is zodanig in strijd met wat van een integere en betrouwbare zorgverlener mag worden verwacht dat het opleggen van een maatregelen passend en geboden is.” Daarom werd de huisarts, naast de ontbinding van zijn arbeidsovereenkomst, geschorst voor de duur van één jaar.

In de advocatuur komt een vergelijkbare afhankelijkheidsrelatie kijken. Een liefdesrelatie in deze branche is dan ook uit den boze.¹⁰ Zo kwam dit ook een Haagse advocaat duur te staan. Hij had seksueel contact gehad met een cliënt tegen betaling van 300 euro. De Raad van Discipline maakte hier korte metten mee: “Een advocaat dient de nodige distantie te bewaren, ook in fysiek opzicht.” De advocaat werd daarom voor de duur van twee maanden geschorst.

Werknemer is vrij, tenzij

Afhankelijk van het type dienstverband kan als uitgangspunt worden aangenomen dat een werknemer vrij is in het kiezen van zijn partner. Alle partijen moeten zich alleen wel goed realiseren dat de relatie gevolgen kan hebben voor de werkverhoudingen. Een werkgever mag zich wel bemoeien met het privéleven van zijn werknemer als de gekozen partner de werkresultaten dreigt te schaden.

Teun van Dam

1 ‘Valentijn op de werkvloer: waar ligt de grens?’, via www.delissenmartens.nl (geraadpleegd op 21 januari 2023).

2 Oberman & Stam, Arbeidsrecht 2009/58.

3 Zie bijvoorbeeld: EHRM 16 april 2002, NJ 2003, 452.

4 Oberman & Stam, Arbeidsrecht 2009/58.

5 Rb. Haarlem 21 december 2011, ECLI:NL:RBHAA:2011:BU9411.

6 Liefde op de werkvloer. Wat mag?’ via www.cnv.nl (geraadpleegd op 21 januari 2023).

7 Rb. Overijssel 7 september 2022, ECLI:NL:RBOVE:2022:2681.

8 Zie bijvoorbeeld: ‘Affectieve relatie met de patiënt’, via www.knmg.nl (geraadpleegd op 21 januari 2023).

9 RTG 19 november 2019, ECLI:NL:TGZRSGR:2019:209.

10 ‘Maand onvoorwaardelijke schorsing voor aangaan seksuele relaties met kwetsbare cliënten’, via www.advocatie.nl (geraadpleegd op 21 januari 2023).

Verliefd op de werkvloer: kan dat?

Voetnoten