Wat is doping?
De Dopingautoriteit omschrijft doping als volgt: “Stoffen en methoden die verboden zijn door het Wereld Anti-Doping Agentschap (WADA).”3 Niet alleen het gebruiken van stoffen is dus verboden. Bepaalde methoden kunnen ook verboden zijn. Denk hierbij bijvoorbeeld aan bloedtransfusies.4 Volgens dezelfde dopingautoriteit is de definitie eigenlijk breder, namelijk: “Een overtreding van een of meer bepalingen uit het dopingreglement.” Wereldwijd bestaat er nog maar één dopinglijst, namelijk die van de WADA.5 Een overtreding van een regel op deze dopinglijst leidt er dus automatisch toe dat een sporter doping gebruikt.
Doping en Nederland
Nederland heeft de World Anti-Doping code overgenomen in het Nationaal Dopingreglement.6 Hierdoor zijn de dopinglijst van het WADA en de straffen voor het gebruik van doping ook van toepassing in Nederland. Maar, dit betekent niet dat de overheid zelf straffen uitdeelt. Je kunt in Nederland namelijk niet strafrechtelijk vervolgd worden voor het gebruiken van doping.7 De overheid heeft de straffen overgelaten aan de sport zelf. Sinds 2019 is de Wet uitvoering antidopingbeleid (Wuab) van kracht. Hierdoor is de Dopingautoriteit een bestuursorgaan geworden en hebben dopingcontroles een wettelijke basis gekregen. De achterliggende gedachte is dat de privacy van sporters daarmee zoveel mogelijk beschermd wordt.
Hoewel het bezitten en gebruiken van doping wordt gedoogd, geldt dat niet voor het handelen in deze middelen. Het verhandelen is namelijk wel strafbaar op grond van de Geneesmiddelenwet, Wet economische delicten en de Opiumwet. Nederland verschilt in haar regelgeving van andere Europese landen. In landen zoals België, Frankrijk, Griekenland, Italië, Oostenrijk en Spanje is de dopingregeling bij wet vastgelegd. Andere landen zoals Polen, Malta, Slowakije, Letland en Bulgarije kennen helemaal geen regelgeving voor doping.10
Dopingcontroles
De meeste dopingcontroles worden uitgevoerd door de Dopingautoriteit. Deze rechten ontlenen zij aan art. 5 Wuab. Hiervoor gebruiken zij urine- en bloedtesten. Dat is vastgelegd in art. 6 Wuab. Omdat het zulke vergaande maatregelen zijn, is ervoor gekozen om van de Dopingautoriteit een bestuursorgaan te maken. Hierdoor kunnen sporters eventueel bezwaar maken tegen het orgaan. Mocht dat bezwaar worden afgewezen, dat is er beroep mogelijk bij de bestuursrechter in Rotterdam op grond van de Algemene wet bestuursrecht (AWB).11 Dit is voordelig, omdat dit laagdrempeliger en goedkoper is.
Tuchtrechtspraak
Hoe bestrijden al die verschillende sportbonden doping? De meesten maken gebruik van het Instituut Sportrechtspraak (ISR). Negentig procent van alle bonden in Nederland valt hierop terug.12 Hieronder valt bijvoorbeeld de KNVB. De andere tien procent maakt gebruik van eigen tucht- en beroepscommissies, zoals de hockeybond KNHB.13 Hoewel deze commissies onafhankelijk zijn, zijn ze nauw betrokken bij de Dopingautoriteit, die een begeleidende en corrigerende rol aanneemt. De Dopingautoriteit neemt namelijk kennis van het dossier en is aanwezig bij hoorzittingen.14 De corrigerende rol komt vooral tot uiting door het beroepsrecht van de Dopingautoriteit, hoewel hier maar weinig gebruik van wordt gemaakt.15 De Dopingautoriteit kan ook zelfstandig aangifte doen bij een tuchtcommissie van een bond.16
Waarom dopingbeleid?
De Dopingautoriteit heeft vergaande bevoegdheden om het gebruik van doping te controleren. Waarom zijn deze inbreuken in privacy van sporters geoorloofd? Het WADA heeft de volgende pijlers geformuleerd: veiligheid, gelijkheid en eerlijkheid. Het gebruik van doping kan zeer gevaarlijk zijn voor de sporters, omdat het kan leiden tot bloedstolsels, koorts, nierschade, een slecht functionerend immuunsysteem, bloeddrukdaling en hart- en herseninfarcten.18 Sporters die tot het uiterste willen gaan moeten tegen zichzelf in bescherming genomen worden. Daarnaast is topsport natuurlijk het mooist als iedereen gelijke en eerlijke kansen heeft om de eerste plek te behalen. Moge de beste winnen!
Niek Bruins