Cryptovaluta worden steeds populairder. De hype rondom de Bitcoin is erg groot en is nog steeds aan het toenemen. Het nog altijd lage rentepercentage bij banken zorgt ervoor dat mensen massaal op zoek gaan naar andere manieren om hun geld te beleggen. Het is echter de vraag of men zich voldoende bewust is van de risico’s. En van de gevolgen voor het milieu. Uit een analyse van de Universiteit van Cambridge bijvoorbeeld blijkt namelijk dat de Bitcoin jaarlijks meer energie verbruikt dan heel Nederland, zo meldde de BBC in februari.1 Wie realiseert zich dat?
‘Bitcoin verbruikt jaarlijks meer energie dan heel Nederland’.
Cryptovaluta introduceren een nieuwe manier van betalen. Een crypto is een digitaal tegoed die beheerd wordt met cryptografische algoritmes. Een crypto heeft dus geen fysieke vorm zoals een euromunt, maar is eigenlijk een versleutelde code, zoals een wachtwoord. Op 14 mei 2014 kwam de rechtbank Overijssel tot het oordeel dat Bitcoins niet gekwalificeerd moeten worden als wettelijk aanvaard betaalmiddel zoals giraal geld en gangbaar geld.2 Dit oordeel kwam tot stand doordat bij een girale betaling ex artikel 6:114 BW betaling plaatsvindt via door partijen aangehouden bank- of girorekeningen. Bij giraal geld is sprake van een door giro-instelling beheerd bedrag van de rekeninghouder dat door overschrijving en storting kan overgaan naar een andere partij.
De verhouding tussen de giro-instelling en de rekeninghouder is verbintenisrechtelijk van aard: de rekeninghouder heeft een vordering op de giro-instelling en deze heeft op haar beurt een schuld aan de rekeninghouder. Bitcoin is echter een private munt waarop instellingen, zoals de overheid en de Europese Centrale Bank, geen wettelijke invloed op hebben.3 Bitcoin is de bekendste crypto.
Bitcoin is een energievervuilende crypto
De koers van de Bitcoin is het afgelopen jaar bijna vervijfvoudigd. Die snelle stijging leidt wereldwijd tot aanmerkelijk hoger energieverbruik voor de populaire cryptomunt.
Dat hogere energieverbruik heeft voornamelijk te maken met het feit dat meer mensen met elkaar concurreren om de Bitcoin te minen, oftewel te delven. Dit is een proces waarbij ingewikkelde wiskundige problemen worden opgelost die helpen om digitale transacties te verifiëren. Miners die deze problemen oplossen ontvangen een deel van een Bitcoin, en hoe meer mensen met elkaar concurreren om ze te minen, hoe meer energie ervoor nodig is. Dit komt doordat voor het proces van minen veel rekenkracht van computers nodig is. Het energieverbruik zou een lineair verband hebben met de prijs. Onderzoek van de Bank van Amerika toont aan dat voor elke 1 miljard dollar die er in Bitcoin stroomt, de toename in energieverbruik gelijkstaat aan het verbruik van 1,2 miljoen auto’s.4
‘Voor elke 1 miljard dollar die er in Bitcoin stroomt, is de toename in energieverbruik gelijk aan het verbruik van 1,2 miljoen auto’s.’
Meestal gaat met een toenemend energieverbruik het bruto nationaal product van een land omhoog. Bij Bitcoin gebeurt echter het omgekeerde. Hoe meer een cryptomunt waard wordt, hoe meer energie het kost om hem te minen.5 Het consumeert enorm veel energie en het produceert vrijwel niets dat bijdraagt aan de reële economie. Non-stop staat een krachtig computernetwerk te rekenen en dit slurpt stroom. Soms zo veel, dat op sommige plekken in de wereld de lokale bevolking geen elektriciteit meer geleverd krijgt. Er zijn dan ook overheden die het minen verbieden.
Verbieden van Bitcoin in strijd met vrijheid van meningsuiting?
In China werd de handel van Bitcoins afgelopen mei al de kop ingedrukt. De autoriteiten hebben het financiële instellingen daar namelijk verboden om diensten te verlenen die zijn gerelateerd aan transacties in
cryptomunten. Dat zorgde voor een forse koersdaling van de munt. In tegendeel tot China, heeft El Salvador van de Bitcoin juist een officieel betaalmiddel gemaakt. Of Nederland de Bitcoin überhaupt kan verbieden is maar de vraag. De munten worden namelijk niet door een financiële instelling uitgegeven. Bovendien vallen broncodes, en dus Bitcoin, juridisch gezien onder de noemer ‘vrijheid van meningsuiting’. En laat dit in veel democratische landen (waaronder Nederland) nu een grondrecht zijn waar niet zomaar aan te komen is. We zagen dit al in de wereld van het 3D printen, waar een uitspraak over het ‘uitprinten’ van een 3D-geprint pistool behoorlijk wat controverse veroorzaakte in de juridische wereld. Het verwijderen van de code voor het uitprinten van een geweer werd gezien als censuur, wat implicaties had voor de vrijheid van meningsuiting.6 Dat hier juridisch nog wel wat haken en ogen aan zitten is zeker, want enkele professoren van Stanford Law School stellen in een verklaring dat ‘software expressief is en beschermd kan worden door vrijheid van
meningsuiting, maar dat het ook een functie heeft’. Hierdoor heeft Bitcoin bijvoorbeeld met meer regels te maken dan de daadwerkelijke vrijheid van expressie. Zo zijn bijvoorbeeld de wachtwoorden voor Bitcoin – wallets – vrijheid van meningsuiting, terwijl het gebruik van Bitcoin als betaalmiddel een functie is. Dus is het echt afhankelijk van de manier waarop de wetgever aankijkt naar het gebruik van crypto (en het mogelijke verbod op Bitcoin).
Conclusie
Een oplossing om het extreme energiegebruik door miningsbedrijven aan banden te leggen, is nog niet eenvoudig. Overheden zouden kunnen overwegen om een reële CO2-belasting in te voeren voor de bedrijven. Maar in landen waar de overheid het niet zo nauw neemt met het milieu, zal dat niet meevallen, zeker niet zolang de waarde van cryptomunten blijft stijgen!
‘Bitcoin valt, juridisch gezien, onder de noemer vrijheid van meningsuiting.’
Roos Postma