Is de VOG nuttig?
Ja, de verklaring helpt bij het weren van toekomstige delictplegers, aldus het rapport van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatie Centrum (WODC).⁵ Immers, een aantal mensen bij wie een VOG werd geweigerd, pleegde nadien nog een delict. Wel stellen de onderzoekers dat het om een gering aantal gaat.

Volgens de onderzoekers heeft de VOG naar alle waarschijnlijkheid in realiteit een groter dan het geconstateerde effect omdat er ook een groep mogelijk geïnteresseerde kandidaten is die – uit vrees dat ze geen VOG krijgen – bewust niet solliciteren naar bepaalde functies. De effectiviteit van de VOG wordt niet slechts bepaald door het aantal ‘terecht’ geweigerde personen, maar ook door het aantal personen dat ‘preventief’ wordt tegengehouden, aldus Paul Gruter, die samen met Peter Kruize het onderzoek ‘Eens een dief, altijd een dief?’ uitvoerde.⁶

Mogelijk is de weigering van de VOG voor een delinquent een stimulans om zijn leven te beteren, zodat hij in de toekomst alsnog in aanmerking komt voor een VOG. Het aantal geregistreerde misdrijven is namelijk bij de afgwezen groep ongeveer met de helft verlaagd na de afwijzing.

Echter is niet iedereen zo positief. Uit onderzoek, uitgevoerd door onderzoeksbureau Ateno, in opdracht van het WODC, blijkt tevens dat er vanuit de reclassering en de advocatuur signalen zijn dat bij de beoordeling van een VOG-aanvraag weinig wordt gekeken naar bijzondere omstandigheden. Het VOG-systeem zet hierdoor mensen onnodig voor lange tijd buitenspel. ‘Daarnaast is er sprake van een substantiële groep die bij voorbaat al niet meer solliciteert naar bepaalde functies waar een VOG voor nodig’, aldus Elina Kurtovic.⁷

Rechters houden rekening met VOG-consequenties
Afgelopen jaren nemen rechters volgens Kurtovic steeds vaker een zogenoemde VOG-overweging op in hun vonnis. ‘Het is lastig aantallen te noemen, omdat niet alle vonnissen worden gepubliceerd. Maar wat wel is te zien dat steeds meer rechters rekening houden met de gevolgen van een eventuele VOG-afwijzing. In het vonnis stellen sommigen dat de veroordeling later niet alsnog problemen mag opleveren voor het verkrijgen van een VOG en dus een baan.’  Volgens Michiel de Ridder, strafrechter in Amsterdam, reageren rechters hiermee op verzoeken van verdachten. Wat hem betreft zien rechters een VOG-afwijzing niet als een dubbele straf, maar voelen ze in atypische zaken soms wel de behoefte in het vonnis uit te leggen waarom in dit specifieke geval een veroordeling geen gevolgen mag hebben voor de VOG. Bij een VOG wordt alleen naar het strafblad gekeken en in een vonnis heb je als rechter de kans om meer uitleg te verschaffen.

Kortom,  men krijgt een VOG als uit onderzoek blijkt dat je geen strafbare feiten op je naam hebt staan. Ben je toch in aanraking geweest met Justitie, dan wordt bekeken hoe bezwaarlijk dit is. Niet alle strafbare feiten leiden tot het niet verstrekken van de VOG. Er wordt daarbij ook gegeken naar de functie waarvoor de VOG wordt aangevraagd. Het aantal aanvragen is in de afgelopen jaren inmiddels verdubbeld.

Als een VOG wordt afgegeven, betekent dat dat de aanvrager meestal binnen de afgelopen vier jaar, voor jongeren twee jaar,  geen relevante justitiële geschiedenis heeft. Daarnaast is wel degelijk gebleken dat het VOG-systeem werkt, misschien zelfs iets te goed. Zo blijkt zelfs dat een substantiele groep bij voorbaat al niet meer solliciteert naar bepaalde functies waar een VOG voor nodig is. Een VOG-afwijzing wordt niet als een dubbele straf gezien, maar  in sommige gevallen voelen rechters wel de behoefte om in het vonnis uit te leggen waarom in dit specifieke geval een veroordeling geen gevolgen mag hebben voor de VOG. Waar dit uiteindelijk toe zal leiden is nog de vraag, maar één ding is zeker. De volgende keer denk je wel even heel goed na, voordat je in de kroeg besluit om eens lekker door te zakken! Toch??