Exoneratiebeding onaanvaardbaar?
Hadden de eigenaren van de escape room zich door middel van een exoneratiebeding voor aansprakelijkheid kunnen uitsluiten? Bij veel risico activiteiten, zoals bijvoorbeeld skydiven, zijn er algemene voorwaarden van toepassing of moet er een aparte overeenkomst getekend worden. Hiermee probeert de organisatie zich vrij te waren voor alle aansprakelijkheid. In verre kan een bedrijf zich bij eventuele schade op een exoneratiebeding beroepen en is de kans van slagen van dit beroep reëel?
Het Skeelerongeval-arrest is hier een mooie illustratie van. In deze zaak had een vrouw zich opgegeven voor een skeelercursus. De instructeur reikte haar knie-, pols- en elleboogbeschermers uit. Het dragen van een valhelm was echter niet verplicht en de vrouw had deze dan ook niet op. Tijdens de derde les viel de vrouw, waarbij ze eerst op haar zitvlak terechtkwam en vervolgens achteroversloeg. In het ziekenhuis overleed ze ten gevolg van hoofd- en hersenletsel. Het slachtoffer van 35 jaar liet haar man en drie jonge kinderen achter. De nabestaanden spraken de instructeur en de organisatie aan tot vergoeding van onder andere gederfd levensonderhoud en begrafeniskosten.12
Een beroep op de clausule ‘deelname is voor eigen risico’ was in deze zaak niet mogelijk. De cursusleider had namelijk onzorgvuldig gehandeld. Hij had zijn cursisten niet verplicht of geadviseerd een helm te dragen. Bovendien bleek uit de clausule niet dat deze ook geschreven was voor ernstige schadesoorten, zoals overlijdensschade.13
Is het zo dat een clausule ‘deelname is voor eigen risico’ dan nooit geldig is? Het antwoord is nee.14 Vooropgesteld moet worden dat een exoneratiebeding buiten toepassing dient te blijven voor zover die toepassing in de gegeven omstandigheden naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn.15 Dit is het geval als de schade is te wijten aan opzet of bewuste roekeloosheid van de schuldenaar.16 De rechter moet bij de beoordeling rekening houden met alle omstandigheden van het geval.17
In een zaak bij de rechtbank Arnhem van 5 november 2011 werd een beroep op een exoneratieclausule wel toegestaan. Een 19-jarige jongen overkwam tijdens een vrije training op een motorcrossbaan een ongeval. Ten gevolge van dit ongeval heeft hij ernstig lichamelijk letsel opgelopen. De benadeelde vordert schadevergoeding van vier partijen.18 De gedaagden doen alle vier onder meer een beroep op de door het slachtoffer ondertekende exoneratieclausule.19
Volgens de rechtbank is een beroep op deze clausule naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid niet onaanvaardbaar. De rechtbank vindt het van belang dat alle deelnemers aan de training zich in dezelfde positie bevonden. Daarnaast hebben alle motorcrossers zich onverzekerd blootgesteld aan de gevaren. De inhoud en de strekking van de exoneratieclausule was volgens de rechtbank bij ondertekening voor de benadeelde duidelijk. De benadeelde stond daarnaast als consument niet in een afhankelijkheidsrelatie of nadelige, ongelijkwaardige positie ten opzichte van de gedaagden. Volgens de rechtbank kan er ondanks het verschil in maatschappelijke posities wel een beroep worden gedaan op de exoneratieclausule.20 De rechtbank acht het betreurenswaardig dat in dit geval zich een gevaar heeft verwezenlijkt, maar dit staat een beroep op de exoneratieclausule niet in de weg.21
