2. Hoe wordt er in de Nederlandse aansprakelijkheidspraktijk gekeken naar de Amerikaanse claimcultuur?

Uiteraard kan de Amerikaanse claimcultuur niet los worden gezien van het rechtssysteem van de Verenigde Staten van Amerika, waardoor een vergelijking met de Nederlandse praktijk niet gemakkelijk te maken is. In Nederland kennen we bijvoorbeeld geen ‘punitive damages’ en bestaat ook een heel ander ziektekostenstelsel en een ander vangnet op het gebied van sociale zekerheid.

In Nederland wordt vaak kritisch naar de Amerikaanse claimcultuur gekeken. Er zijn immers heel wat nadelen te bedenken. Denk aan ‘ambulance chasing’, hoge kosten omdat producten eindeloos getest moeten worden en onverzekerbaarheid van of oververzekering tegen claims.

Daarentegen zijn er ook veranderingen merkbaar en worden voordelen van onderdelen van het Amerikaanse systeem gezien. De afgelopen jaren is er onder letselschadeadvocaten bijvoorbeeld geëxperimenteerd met ‘no cure no pay’ en hoewel artikel 3:305a lid 3 BW zich nu nog tegen een collectieve schadevergoedingsactie verzet, is er in de Tweede Kamer een wetsvoorstel aanhangig op basis waarvan deze beperking zal vervallen (Kamerstukken II 2016/17, 34608).

In de praktijk merken wij ook dat mensen de gevolgen van een ongeluk minder snel voor lief lijken te nemen en eerder om zich heen kijken wie ze aansprakelijk kunnen stellen. Dit wordt in de volksmond wel in verband gebracht met de Amerikaanse claimcultuur. Het aantal civiele claims dat aan rechtbanken wordt voorgelegd stabiliseert de laatste jaren. Wel zijn de geclaimde bedragen flink gestegen.

3. In hoeverre wordt er in de praktijk een beroep op een exoneratieclausule gehonoreerd? Waar moeten deelnemers in sport- en spelsituaties op letten bij het tekenen van een exoneratieclausule?

Of een beroep op een exoneratieclausule slaagt hangt heel sterk af van de omstandigheden van het geval. In de praktijk wordt er door rechters ook zeer wisselend over geoordeeld. Op de vraag kan ik dan ook geen eenduidig antwoord geven. Omstandigheden die vaak een rol spelen zijn de ernst van het letsel, de grootte van de kans op het ongeval, de mogelijkheid om (meer) voorzorgsmaatregelen te nemen om het ongeval te voorkomen, de leeftijd van het slachtoffer, de eventuele dekking onder een verzekering en de vraag of expliciet met een exoneratie is ingestemd.

Als deelnemer is het voordat je instemt met een exoneratieclausule in ieder geval goed om na te gaan of je zelf goed verzekerd bent als je eventueel letsel oploopt bij de activiteit. Verder kun je proberen in te schatten hoe groot je de kans acht dat je bij de activiteit een ongeval overkomt. Kun je bijvoorbeeld al skiën of is het, voordat je in je eentje een indoor skibaan afgaat, verstandig om skiles te nemen? Ook kun je nagaan of de organisatie zelf verzekerd is, alhoewel dat vaak niet makkelijk te achterhalen is.

4. Over het algemeen geldt dat interne situaties – het geweld op het veld – worden gesanctioneerd door de eigen tuchtrechtelijke instanties. Dit gebeurt met name vanwege de hogere bewijslast binnen het civiele recht. Wat is uw mening omtrent deze handelwijze? Zorgt dit volgens u voor een juiste sanctionering of bent u van mening dat dit beter kan worden beoordeeld aan de hand van de vereisten binnen het civiele recht?

Het tuchtrecht en het civiele recht hebben in sport- en spelsituaties verschillende doelen. Het civiele recht is met name gericht zijn op het verkrijgen van schadevergoeding. Het tuchtrecht is onder andere gericht op preventie en fair play. Het tuchtrecht maakt het mogelijk dat een ‘straf’ volgt, ook al is er geen sprake van schade en/of een aansprakelijke persoon. Het lijkt mij geen goede ontwikkeling als alle overtredingen op het veld via het civiele recht zouden moeten worden beoordeeld. Niet alle overtredingen van de spelregels leveren een succesvolle civiele claim op, terwijl je (te) zware overtredingen wel wilt bestraffen als organisatie, ook uit (onder andere) preventief oogpunt.