Op donderdag 10 april 2014 oordeelde Hof van Justitie van de Europese Unie dat Nederland het downloaden uit illegale bron niet meer mag toestaan.1 In de zaak tussen ACI Adam BV e.a. tegen Stichting de Thuiskopie e.a. heeft de Hoge Raad een aantal prejudiciële vragen gesteld aan het Hof van Justitie. De uitspraak komt voort uit een zaak over de hoogte van de thuiskopieheffing. De Europese Unie verplicht lidstaten, die thuiskopieën toestaan, om auteurs te compenseren voor verloren inkomsten. Hoe ze dat doen, mogen landen zelf bepalen. In Nederland werd in 2003 daarom de thuiskopieheffing in het leven geroepen. Dat was een soort belasting, in eerste instantie alleen op lege cd’s en dvd’s, maar later ook op harde schijven, mp3-spelers en andere opslagmedia. Elektronicafabrikanten, waaronder Sony en Philips, vonden de thuiskopieheffing op hun producten te hoog. Die werden er namelijk duurder door. De fabrikanten vonden het niet juist dat de heffing ook rekening hield met schade door illegaal downloaden. Het Hof gaf de fabrikanten gelijk.
Tot dan was het downloaden van films en tv-series in Nederland niet illegaal. De Auteurswet werd in Nederland zo geïnterpreteerd dat het downloaden van een film van internet werd gezien als een ‘thuiskopie’. Een gedownloade film stond dus gelijk aan een kopietje maken van een (legaal gekochte) cd voor eigen gebruik. Het verspreiden van auteursrechtelijk materiaal, dus het uploaden van films, was al wel illegaal. Wie een film downloadde van internet, downloadde daarom ‘uit illegale bron’.
Downloaden uit illegale bron is illegaal geworden
Het Hof is van mening dat er geen onderscheid gemaakt kan worden tussen kopieën voor privégebruik die zijn vervaardigd uit geoorloofde bronnen of kopieën die afkomstig zijn uit nagemaakte of vervalste bronnen. Een dergelijke nationale wettelijke regeling kan ook niet gedoogd worden.
De Nederlandse wet is volgens het Hof nadelig voor houders van auteursrechten. Het gebrek aan een downloadverbod moedigt het illegaal verspreiden van auteursrechtelijk materiaal aan en heeft een negatief effect op verkopen daarvan, aldus het Hof. Downloaden uit illegale bron wordt daarmee illegaal. Met ‘illegale bronnen’ worden bronnen bedoeld die geen auteursrechtenvergoeding betalen aan de maker van een werk. Netflix doet dit wel, maar via zogenoemde torrents wordt materiaal doorgaans zonder toestemming van de auteur verspreid.2
Distributeurs aan zet
In Nederland is nog niemand beboet voor het illegaal downloaden van muziek of films, terwijl het al sinds 2014 verboden is. Toch sluit Tim Kuik, de directeur van piraterijbestrijding Stichting BREIN, het niet uit dat individuele, illegale downloaders binnenkort een schadeclaim zouden kunnen krijgen.
Via een Duits IT-bedrijf hebben filmdistributeurs al wel IP-adressen achterhaald van Nederlandse illegale downloaders. Voor filmdistributeurs is het echter lastig om achter de naam en adresgegevens van deze downloaders te komen. Internetproviders als Ziggo, KPN en XS4ALL willen deze persoonsgegevens namelijk niet verstrekken. Om deze persoonsgegevens toch te krijgen, zal het pad naar de rechter bewandeld moeten worden. De rechter moet dan bepalen of de schending van het auteursrecht zwaarder weegt dan het privacyrecht van downloaders.
De weg via Duitsland is echter zelf bedacht door de filmdistributeurs en het Duitse IT-bedrijf. Aangezien filmdistributeurs zich aan de regels willen houden en dus afhankelijk zijn van de officiële instanties, duurt het proces van beboeten langer dan verwacht. De Autoriteit Persoonsgegevens moet nog bepalen of deze constructie rechtmatig is.
In Nederland zal de overheid zelf niet optreden tegen illegale downloaders. De distributeurs zullen de illegale downloaders moeten beboeten. In andere landen is het wel de overheid die optreedt tegen het illegale downloaden. Daarnaast zal Stichting BREIN zich in ons land gaan richten op het aanpakken van websites die illegale films of series aanbieden. Stichting BREIN behartigt de belangen van de rechthebbenden in Nederland. Achter individuele downloaders aangaan lijkt namelijk niet zo veel zin te hebben. Wanneer je de uploaders of de hele diensten offline haalt, treed je effectiever op.
Het is dus nog niet zeker wanneer en hoeveel boetes er in Nederland uitgedeeld zullen worden voor het illegaal downloaden. Het is intussen wel een feit dat Popcorn Time illegaal downloaden te makkelijk maakt voor individuen. Dankzij Popcorn Time kunnen wij namelijk op ons gemak een filmpje downloaden of streamen. Individuele gebruikers worden nu nog niet beboet. Als Popcorn Time aangepakt zou worden, kan dit in de toekomst wel anders worden.
Het bedrag van een eventuele boete staat nog niet vast. Wel geeft Dutch Filmworks aan te denken aan een bedrag van €230,- per illegaal gedownloade film. Filmdistributeurs benadrukken dat ze geen claims zullen gaan versturen om geld te verdienen, maar om het illegaal downloaden af te schrikken.3
Duitsland deelt wel boetes uit
In tegenstelling tot Nederland worden er in Duitsland al wel boetes uitgedeeld. De boete bedraagt ongeveer €1.000,- per gedownloade film. Het innen van boetes gaat in ons buurland gemakkelijker. Waar bij ons dus wegens privacy redenen de IP-adressen niet vrijgegeven worden, kan je in Duitsland naar de rechter gaan, die jou direct alle informatie van de downloader geeft.4 Je kan een bulk aan IP-adressen voordragen aan de rechter, waardoor je vervolgens vele particulieren een boete kan opleggen.
In Duitsland is net als hier alleen het uploaden van het materiaal verboden. Daarmee verspreid je bestanden waarop een copyright ligt aan iedereen die er belangstelling voor heeft.5
‘Gelukkig upload ik niks’, horen we je denken. Dat is helaas niet het geval. Sites als Popcorn Time zorgen ervoor dat jij direct het materiaal weer deelt. Een film downloaden is dus ook een film uploaden.6
In Nederland is het ‘gelukkig’ moeilijker om achter onze IP-adressen te komen. Providers zoals Ziggo en KPN geven IP-adressen niet snel vrij. Daarnaast moet men in Nederland per individueel geval naar de rechter gaan om ook naam en adresgegevens van de IP-houder op te vragen. Dit vergt veel tijd en arbeid. Dit is een reden waarom in Nederland de focus meer ligt op de mensen achter de downloadsites.
Onzekere toekomst
Nederland is nog niet zo ver als bijvoorbeeld Duitsland in het beboeten van illegale downloads. Het is maar de vraag of er ook daadwerkelijk boetes worden uitgedeeld. Tim Kuik van de antipiraterij Stichting BREIN weigert dat met zoveel woorden te zeggen en alle opmerkingen erover zijn hooguit speculatie. Het uitdelen van boetes vergt namelijk tijd door een lang en vertragend juridisch proces om achter alle gegevens van de downloaders te komen. Een filmpje downloaden of illegaal een serie kijken kan dus nog even, maar tot wanneer, dat is niet duidelijk. Een ding is wel zeker, met betaalde sites is het sowieso no bill and chill.
Eva Peeters & Eva van Schaik