Vanaf de leeftijd van twaalf jaar kan een minderjarige naast een informeel verzoek een formeel verzoek indienen bij de rechter. Deze leeftijdsgrens is vastgesteld omdat het kind van twaalf jaar en ouder voldoende bekwaam wordt geacht een redelijk verzoek te doen.⁵ Er zijn drie soorten verzoeken. Allereerst kan de jongere vragen het toezicht van een gezinsvoogd op te heffen. Daarnaast kan een kind zich verzetten tegen verplichtingen opgelegd door een gezinsvoogd. Tot slot kan worden verzocht een uithuisplaatsing in te korten of zelfs te laten opheffen.

Belangrijk verschil tussen de  informele en formele rechtsingang is dat de rechter verplicht is een formeel verzoek te behandelen. Een informeel verzoek hoeft niet te worden behandeld en tegen dit verzoek staat tevens geen hoger beroep open.

De hoorplicht van minderjarigen

Naast het doen van (in)formele verzoeken geldt op grond van art. 809 Rv een hiervan losstaande verplichting voor de rechter minderjarigen op te roepen en te horen in zaken die hen aangaan. Hoewel dit geen directe rechtsingang is kan het kind op deze manier wel indirect invloed uitoefenen. Indien de minderjarige onder de twaalf jaar is, is de rechter niet gehouden aan de hoorplicht.

Reden voor het horen is onder andere het voldoen aan het processuele beginsel van hoor en wederhoor en het informeren van het kind.⁶ De wil om gehoord te worden is ook in de rechtspraak zichtbaar. Minderjarigen verzoeken zelfs informeel om een bijzonder curator zodat hun wensen beter kenbaar worden gemaakt.⁷ Afwijken van de hoorplicht kan, naast de wettelijke uitzonderingen, enkel als een kind dermate lichamelijk of geestelijk beperkt is dat het kind niet in staat is een mening te vormen.⁸ Kortom, de hoorplicht kan worden gezien als een versterking van de rechtspositie van minderjarigen in een proces.