De kinder
ombudsman

Wat was de reden dit onafhankelijke instituut op te richten en wat is er tot nu toe bereikt?

Lees verder

In januari van dit jaar maakte de nieuwe Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen bekend dat hij Kinderombudsman Marc Dullaert niet voor herbenoeming voor zal dragen aan de Tweede Kamer, hetgeen leidde tot veel commotie. Wat was in 2011 de reden dit onafhankelijke instituut op te richten? En wat is er tot nu toe door de Kinderombudsman bereikt?

Toen Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen eind januari bekend maakte de termijn van Kinderombudsman Marc Dullaert niet te willen verlengen, leidde dat zowel intern als extern tot onrust.1 Er werden Kamervragen over gesteld en er is zelfs een petitie gestart voor het aanblijven van Dullaert. Deze is op het moment van schrijven ruim 40.000 keer ondertekend. De functie van Kinderombudsman is er dus een die door de politiek en de maatschappij van groot belang wordt geacht. Wat was in 2011 de reden om dit instituut op te richten? En wat heeft Kinderombudsman Dullaert sinds zijn benoeming bereikt?

Oprichting en taken

De functie van Kinderombudsman bestaat sinds 1 april 2011, en is sindsdien uitgeoefend door Marc Dullaert. Voor 2011 zijn verschillende initiatiefwetten ingediend om de Kinderombudsman als een zelfstandig instituut te laten functioneren. Gevreesd werd echter dat dit enkel tot meer bureaucratie zou leiden. In het initiatiefwetsvoorstel van Kamerlid Arib is er daarom uiteindelijk voor gekozen de Kinderombudsman onder te brengen bij de Nationale Ombudsman. De Kinderombudsman opereert echter zelfstandig en legt enkel verantwoording af aan de Tweede en Eerste Kamer.2

Een negatief gevolg van deze constructie lijkt nu dat het parlement afhankelijk is van de Nationale Ombudsman bij de benoeming van een Kinderombudsman. Deze moet namelijk een Kinderombudsman voordragen. Artikel 9 lid 3 Wet Nationale ombudsman lijkt de Tweede Kamer echter de mogelijkheid te bieden Dullaert te handhaven. Daarin is bepaald dat de aanbeveling van de Nationale Ombudsman achterwege kan blijven als de Tweede Kamer voornemens is de Kinderombudsman te herbenoemen. De wetsgeschiedenis sluit bij deze lezing aan.3 Dit is ook logisch: de Kinderombudsman legt verantwoording af aan diezelfde Tweede (en Eerste) Kamer. Kamerleden menen desalniettemin dat de Nationale Ombudsman nu aan zet is.4

Terug naar 2011. Wat was destijds de reden het instituut Kinderombudsman op te richten? In de wetsgeschiedenis wordt hiervoor een drietal aanleidingen genoemd, namelijk de verplichtingen die voortvloeien uit het ondertekenen van het VN-Verdrag inzake de Rechten van het Kind, aanbevelingen van het VN-Kinderrechtencomité aan Nederland en de organisatie van het klachtrecht in de jeugdzorg.5 De toenmalige regering zag de noodzaak van de instelling van een Kinderombudsman niet in, omdat zijn potentiële taken al uitgevoerd zouden worden door andere organen. De wetsindieners onderstreepten echter het belang van een onafhankelijke, landelijke instantie die de rechten van kinderen beschermt.

De functie van de Kinderombudsman zou volgens het wetsvoorstel die van ‘watch dog’ moeten zijn.6 In de wet zijn de taken van de Kinderombudsman algemeen omschreven in artikel 11b lid 1 WNo, en iets concreter in lid 2 van dat artikel. Kort gezegd dient de Kinderombudsman er zorg voor te dragen dat de rechten van kinderen worden geëerbiedigd, in ieder geval door over de rechten van kinderen te informeren en te adviseren, toezicht te houden op de behandeling van kinderen door daartoe bevoegde instanties en onderzoek in te stellen naar mogelijke schendingen van de rechten van kinderen.

Resultaten

De zojuist genoemde taken zijn sinds april 2011 dus uitgevoerd door Marc Dullaert. De ophef naar aanleiding van zijn gedwongen vertrek is een duidelijke blijk van waardering voor het werk van de Kinderombudsman. Dullaert kan dan ook de nodige resultaten overleggen die onder zijn leiding werden bereikt.

Passend onderwijs is een van de belangrijkste onderzoeken van afgelopen jaar. ‘Werkt passend onderwijs?’, was in die kwestie de hoofdvraag.

Dullaert constateerde dat scholen het kind niet altijd centraal stellen. Besluiten over toelating, verwijdering of plaatsing werden op basis van dossiers gemaakt. Daarin werden de kinderen en de ouders niet betrokken. Daarnaast werd het voor Dullaert duidelijk dat passend onderwijs alleen mogelijk is als er door scholen maatwerk wordt geleverd. Elk kind heeft het recht om onderwijs krijgen, ook als dit bijvoorbeeld op een thuislocatie zou moeten. Ook stelde Dullaert aan de kaak dat het doorzettingsvermogen van scholen vaak ontbreekt. Nu zult u denken, deze doorzettingsmacht is toch formeel geregeld. Dit klopt, maar werkt in deze praktijk onvoldoende om een beslissing te forceren. Dit gebrek leidt tot onnodig verzuim van leerlingen op scholen, waardoor kinderen langdurig verstoken blijven van passend onderwijs. De zin die Dullaert erg siert is: ‘Dit is aan kinderen niet uit te leggen. Zij zijn onze toekomst en hun toekomst begint vandaag’.

Het meest recente onderzoek van de Kinderombudsman valt samen met de vluchtelingenstroom. Wat zijn de gevolgen van de verhoogde asielinstroom voor kinderen? De Kinderombudsman constateerde dat de grootschalige noodopvang een negatief effect heeft op de ontwikkelingen van kinderen. Doordat de privacy van gezinnen tot een minimum wordt gebracht en veilige en rustige plekken ver te zoeken zijn heeft een kind minder ruimte en mogelijkheden om te spelen of huiswerk te maken. Ook mist er vaak een informatievoorziening in een noodopvang, waardoor de algemene ontwikkeling snel achterop kan raken. Ook bestaat er weinig overzicht over het aantal kinderen in noodopvanglocaties. Daarnaast is onduidelijk of zij naar school gaan en naar welke scholen zij zouden gaan. De Kinderombudsman adviseert dan ook om een einde te maken aan de grootschalige noodopvanglocaties. Daarnaast stelt hij dat de situatie van kinderen niet uitsluitend afhangt van de schaal van een noodlocatie, maar de situatie voor kinderen in alle noodlocaties verbeterd moet worden.

Conclusie

De Kinderombudsman is opgericht in 2011, gedurende de vijf jaren dat de Kinderombudsman actief is geweest kunnen we zien dat ook de Kinderombudsman een positieve bijdrage heeft geleverd bij de verdediging van de rechten van het kind. Op dit moment is het echter nog te vroeg om te kunnen concluderen dat de Kinderombudsman een definitief succes is. De huidige spanningen tussen de ombudsman en de Kinderombudsman doen het imago in ieder geval geen goed. Desalniettemin lijkt het verstandig om het instituut Kinderombudsman in de toekomst voor te zetten.

jentzeakkeroos cirkel

Jentze Crom & Akkeroos Kremers

Voetnoten

1. Volkskrant ‘Dullaert moet weg als kinderombudsman’ <www.volkskrant.nl>
2. www.nationaleombudsman.nl
3. Kamerstukken II 1985-1986, 19426, 3, p. 7-8.

4. Volkskrant ‘Petitie volkskrant stuit op onvermurwbare kamer’ <www.volkskrant.nl>
5. Kamerstukken II 2008-2009, 31831, 7, p. 1.
6. Kamerstukken II 2008-2009, 31831, 7, p. 9-11.

Video
Delen

Uw naam

E-mail

Naam ontvanger

E-mail adres ontvanger

Uw bericht

Verstuur

Share

E-mail

Facebook

LinkedIn

Contact

Verstuur

Aanmelden

Meld aan