Kinderpardon: heet hangijzer versoepeld

Het Kinderpardon is de afgelopen tijd veelvoudig in opspraak geweest. #BOOS-presentator Tim Hofman vond – net als vele anderen – dat het tijd werd voor een versoepeling van de regeling. Binnen korte tijd kreeg zijn campagne meer dan 40.000 handtekeningen. Al in februari 2019 nam een meerderheid van de Kamer een motie aan om het kinderpardon te verruimen, maar begin 2019 kwam er pas eindelijk schot in de zaak.

Het kinderpardon is de afgelopen tijd veelvoudig in het nieuws geweest. Per jaar zijn er honderden kinderen bij wie een verblijfsvergunning op grond van het kinderpardon wordt geweigerd. Deze kinderen leven in angst om teruggestuurd te worden naar een land dat zij niet kennen, terwijl zij al jaren in Nederland wonen. Bewustwording van de noodzaak tot verandering van de regelgeving was ontzettend nodig en de Kamer heeft zich dan ook uiteindelijk over het kinderpardon gebogen. Mede door het burgerinitiatief #Eigeland van Tim Hofman. Uitzetting van gewortelde kinderen is een schending van kinderrechten. En dus was verandering van het beleid noodzakelijk.

Omstreden regeling

De pardonregeling is een restant van het grote kinderpardon uit 2013, toen in één klap 1540 minderjarige asielzoekers (met hun familieleden) mochten blijven. Er werd voor hen een permanente regeling afgesproken.

Het kinderpardon maakt onderscheid tussen afgewezen asielzoekers en andere langdurig verblijvende vreemdelingen. Dit onderscheid is gerechtvaardigd om een effectief migratiebeleid te realiseren. Buitenlanders die naar Nederland komen mogen in ons land niet zomaar blijven en een nieuw leven opbouwen. Hiervoor is een verblijfsvergunning nodig. Kinderen (jonger dan 19 jaar) die vijf jaar of langer onafgebroken in Nederland wonen, krijgen een verblijfsvergunning. Het kinderpardon is niet vastgelegd in een wet, maar in een beleidsdocument. Volgens de hoogste bestuursrechter heeft de staatssecretaris de vrijheid om zelf uitleg te geven aan de criteria en hierin is veel ruimte voor beleidsvrijheid. Er zijn echter wel strenge regels aan het pardon verbonden. Deze regels zijn onder andere dat het kind ten minste vijf jaar voor het bereiken van de meerderjarigheid in Nederland een asielverzoek dient te hebben ingediend. Daarnaast mag er geen sprake zijn van een strafrechtelijke veroordeling van een gezinslid en moet de familie voldoende hebben meegewerkt aan de terugkeer naar het land van herkomst; het ‘meewerkcriterium’. Het meest omstreden kritiekpunt van de regeling.

“Per jaar zijn er honderden kinderen bij wie een verblijfsvergunning op grond van het kinderpardon wordt geweigerd”

Meewerkcriterium of vertrekcriterium?

Het meewerkcriterium wordt zo uitgelegd dat bijna niemand voldoet aan deze eis. Het is nagenoeg onmogelijk om hieraan te voldoen: een kind kan in een asielprocedure verwikkeld zijn, maar had toch tegelijkertijd aan terugkeer moeten werken. Zelfs indien de ouders van een kind een noodpaspoort bij de ambassade van het land van herkomst aanvragen – en dus meewerken aan vertrek – had het gezin in plaats van te wachten op de uitspraak, moeten vertrekken. Niet vertrokken zijn wordt gelijkgesteld aan niet meewerken.

Geen blijvende oplossing

Het kinderpardon bood geen blijvende oplossing voor kinderen die lang in Nederland zijn zonder verblijfsvergunning. Het merendeel van de kinderen die een beroep doen op de kinderpardonregeling wordt afgewezen ondanks dat zij hier langer dan vijf jaar zijn. Tussen mei 2013 en december 2017 is slechts aan 120 van de 2160 betrokkenen een vergunning verleend. De afwijzingen zijn meestal gegrond, omdat er dus niet voldaan wordt aan het ‘meewerkcriterium’. Er zou onvoldoende gedaan zijn om vertrek te realiseren.

Doorverwijzing naar onderhandelingstafel

#BOOS-presentator Tim Hofman vond – net als vele anderen – dat het hoog tijd was voor een versoepeling van het kinderpardon. In februari 2017 nam een meerderheid van de Kamer een motie aan om het kinderpardon te verruimen. Het werd doorverwezen naar de onderhandelingstafel. Het was één van de laatste hete hangijzers waarover een akkoord moest worden gesloten. VVD en CDA waren tegen een ruimere Regeling. D66 en ChristenUnie maakten zich al jaren hard voor een ruimhartiger beleid. CDA veranderde ook het standpunt en vond ook dat het pardon ruimer moest worden. De partij verwees daarbij naar een oudere uitspraak van het Europees Hof van Justitie dat van asielzoekers niet mag worden verwacht dat ze meewerken aan hun uitzetting.

#Eigeland

Hofman kwam in november 2018 met de documentaire Terug Naar je Eige Land en een handtekeningenactie. Hofmans burgerinitiatief kreeg binnen korte tijd steun van meer dan 40.000 mensen en voldeed daarmee officieel aan de eis om in de Kamer te worden besproken.

“Het meewerkcriterium wordt zo uitgelegd dat bijna niemand voldoet aan deze eis. Het is nagenoeg onmogelijk om hieraan te voldoen. Niet vertrokken zijn wordt gelijkgesteld aan niet meewerken.”

Wat is er veranderd?

De regeling wordt minder streng. Dit betekent dat meer asielzoekerskinderen – die nu al jaren in Nederland wonen – toch een verblijfsvergunning zullen gaan krijgen. Er wordt een groot bedrag vrijgegeven aan de IND, de Immigratie- en Naturalisatiedienst. Op deze manier dienen de procedures sneller te worden gemaakt, zodat asielzoekers niet jarenlang in onzekerheid zitten. Tot slot krijgt de IND het laatste woord. Voorheen kon alleen staatssecretaris Harbers een uitzetting op het laatste moment tegenhouden. 700 kinderen van asielzoekers, die langer dan vijf jaar in Nederland wonen en eigenlijk geen recht hebben op verblijf in Nederland, krijgen nu een herbeoordeling. Daarnaast daalt de vrijwillige overname van oorlogsvluchtelingen van 750 naar 500. Niet onbelangrijk is dat alle gewortelde gevallen die zijn afgewezen op grond van het ‘meewerkcriterium’ opnieuw worden beoordeeld.

Handtekeningenactie werd succes

Aanvragen voor een verblijfsvergunning werden in overvloed afgewezen. D66 en ChristenUnie waren al lange tijd voorstander voor een verruiming van het kinderpardon. Mede door de behaalde handtekeningen door documentairemaker Tim Hofman en de druk die op de VVD is uitgeoefend is er eindelijk een zwaarbevochten akkoord bereikt over de aanpassing van het kinderpardon. Kritiek is er vooral op het meewerkcriterium, wat meer lijkt op een vertrekcriterium. Een herbeoordeling van de afgewezen aanvragen van 700 kinderen gaat tevens plaatsvinden.

“Hofmans burgerinitiatief kreeg binnen korte tijd steun van meer dan 40.000 mensen en voldeed daarmee officieel aan de eis om in de Kamer te worden besproken.”

“Niet onbelangrijk is dat alle gewortelde gevallen die zijn afgewezen op grond van het ‘meewerkcriterium’ opnieuw worden beoordeeld.”

Girthe Kramer

1. Rapportage Vreemdelingenketen 2018.

2. Kamerstukken II, 2013/14, 19637, nr. 1809, 15 april 2014.

3. NRC, Kinderpardon zet meest kwetsbare kinderen in de kou, februari 2019.