Social media is geen speeltuin!

Ook Europa heeft aandacht voor de bescherming van kinderen op social media. Zo heeft het Europees Parlement in 2016 besloten dat de leeftijdsgrens voor social media gebruik naar zestien jaar moet worden gebracht. Dit geldt dan ook voor social media platformen.(7) Hoe zit het dan met die algemene voorwaarden van Facebook, die een Facebookaccount toestaan vanaf dertien jaar? Zoals ik al zei, wordt soep van artikel 5 WBP niet zo heet gegeten als dat deze wordt opgediend.

Op 25 mei 2018 maakt de Wet bescherming persoonsgegevens plaats voor de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG). In de AVG worden kinderrechten met betrekking tot hun persoonsgegevens in meerdere artikelen tot uiting gebracht. Artikel 8 AVG geeft lidstaten de ruimte om een leeftijdsgrens te bepalen voor ‘diensten van de informatiemaatschappij’, zoals social media. Zo mogen lidstaten de leeftijd van zestien jaar verlagen naar de ondergrens van dertien jaar. Wel is dan voor het verwerken van persoonsgegevens van kinderen tot en met zestien jaar ouderlijke toestemming nodig. In Nederland zal hoogstwaarschijnlijk de minimumleeftijd van zestien jaar worden behouden. In feite verandert er op dit punt niks ten opzichte van de WBP.

Verder zegt artikel 8 AVG dat de verwerkingsverantwoordelijke – hier het social media platform –  die zich baseert op de toestemming als legitieme grond voor de verwerking van persoonsgegevens van kinderen, redelijke inspanningen moet doen om te controleren of het daadwerkelijk de ouder van het kind is die de toestemming of machtiging geeft. De AVG is echter nog wat vaag over wat hieronder wordt verstaan.

“Kunnen kinderen wel een informed consent zijn?” 

Artikel 12 AVG bepaalt dat de betrokkene informatie moet ontvangen over de verwerking van persoonsgegevens in beknopte, transparante, begrijpelijke, gemakkelijk toegankelijke vorm én duidelijke, eenvoudige taal. Dit geldt vooral bij kinderen. (8) Deze bepaling is logisch, aangezien de AVG fundamenteel is gebaseerd op de gedachte dat een geïnformeerd persoon vrijwillig kiest voor de verwerking van haar persoonsgegevens. Maar zijn kinderen hiertoe wel in staat? Kunnen kinderen wel een informed consent zijn? Ik vraag mij af wat voor concrete bescherming artikel 12 moet bieden, nu kinderen (en ouders) doorgaans geen besef zullen hebben van wat de informatie concreet betekent; zelfs niet bij transparante informatie in eenvoudige taal.

Verder houdt artikel 21 AVG in dat bezwaar gemaakt kan worden tegen een verwerking van persoonsgegevens van kinderen voor ‘direct marketing’. De gegevensverantwoordelijke moet de betrokkene op duidelijke wijze van dit recht op de hoogte brengen.

Gelukkig is er ook aandacht voor het profileren van kinderen door het verwerken van diens persoonsgegevens. Kinderen moeten extra beschermd worden. Zo mogen kinderen niet onderworpen worden aan een slechts op een geautomatiseerde verwerking gevormd besluit, indien dit rechtsgevolgen heeft ten aanzien van het kind of het anderszins in aanmerkelijke mate treft. Het is echter nog maar de vraag of dit betekent dat het enkele schetsen van gebruikersprofielen van kinderen verboden is.

“Ook kinderen hebben het recht op vergetelheid.”

Tot slot hebben ook kinderen het recht op vergetelheid. Hun persoonsgegevens kunnen op het verzoek van het kind o.a. worden gewist wanneer deze niet meer noodzakelijk zijn voor de verzameldoeleinden of de toestemming wordt ingetrokken, dan wel bezwaar wordt gemaakt. Ook wanneer de verwerking niet (meer) in overeenstemming is met de AVG zal er gewist moeten worden.(9)

Al met al is er met de AVG dus aandacht voor het kind op social media. Toch blijft de verwerking van persoonsgegevens van kinderen een precaire kwestie. Naar mijn mening moeten ouders gehoor geven aan het verbod dat hun kinderen onder de zestien jaar zich niet op social media mogen begeven. De verwerking van persoonsgegevens moet niet onderschat worden. Social media is geen speeltuin, maar eerder een zwembad vol data dat met de privacygevoelige gegevens erin al snel vervuild kan raken. Laat de ouders daar de rol van badmeester innemen.