Back

Een oorlogsdaad om oorlog te voorkomen

“We took action last night to stop a war. We did not take action to start a war.”[1] Dit zei president Donald Trump na de liquidatie van de Iraanse topgeneraal Qassem Soleimani. Op 3 januari 2020 werd Soleimani door een Amerikaanse luchtaanval getroffen bij een luchtvrachtterminal vlakbij Bagdad. De aanval zorgde niet alleen voor de dood van de generaal, maar zou ook hebben gezorgd voor de dood van zeven andere militairen en een onschuldige burger[2].
Qassem Soleimani leidde speciale troepen van de machtige Revolutionaire Garde. Zijn troepen hebben grote successen geboekt tegen de terreurbeweging IS in Syrië en Irak. Soleimani werd door een groot deel van Iran gezien als oorlogsheld. Echter zagen de VS hem meer als een oorlogsmisdadiger. Volgens de VS stond de gedode generaal op het punt om een aanslag uit te voeren die vele Amerikaanse levens zou kosten. Hij was het brein achter de Iraanse politiek richting de VS, waardoor de spanning tussen de twee staten steeds meer opliep. Bovendien was hij bezig met het plannen om de aanslagen tegen de VS in Irak op te voeren.
Wraakzuchtige reacties
De Iraanse minister van Buitenlandse zaken ziet de actie als een ontzettend gevaarlijke en domme escalatie en de VS zal de consequenties moeten aanvaarden. Iran heeft daarnaast op de aanval gereageerd dat zij de VS zullen straffen voor de moord op de generaal. De Iraanse Nationale Veiligheidsdienst noemde de actie “de grootste fout die Washington ooit heeft gemaakt in het westen van Azië” en het is slechts een kwestie van plaats en tijd voordat er wraak wordt genomen. Iran zal met hun wraakactie niet alleen staan, maar zal gebruikmaken met de vriendschappen met andere landen in de regio, aldus de Iraanse president.[3]
Schending Amerikaanse Grondwet of internationaal recht?  
Eliot Engel, de Democratische voorzitter van de commissie van Buitenlandse zaken in het Huis van Afgevaardigden, stelt dat Trump heeft gehandeld zonder instemming of consultatie van het Congres. Een oorlogsdaad zonder instemming van het congres brengt zware juridische consequenties met zich mee. Trump zou in dat geval de grondwet schenden en volgens Engel is het daarnaast “een belediging van de bevoegdheden van het congres.” Daarnaast zou het niet alleen een schending van nationaal recht opleveren. Een standrechtelijke executie als deze levert tevens een schending op naar internationaal recht.

 

Volgens het Ministerie van Defensie van de VS was de actie een reactie op ‘direct gevaar’ voor Amerikaanse militairen en diplomaten en zijn hiermee vele Amerikaanse levens bespaard gebleven.[4] Het refereert hiermee naar een rechtvaardigingsgrond voor aansprakelijkheid naar internationaal recht. Wanneer aangenomen dat hiervan sprake was, zou het de VS juridische rugdekking geven voor de aansprakelijkheid voor hun handelen.[5] Of hiermee echt vele levens bespaard zijn gebleven is nog maar de vraag. Het is dus ook nog niet duidelijk of er daadwerkelijk sprake is geweest van een ‘direct gevaar’.
“We took action last night to stop a war. We did not take action to start a war.”
Toenemende spanning
 “We took action last night to stop a war. We did not take action to start a war.” Dit waren de woorden van president Trump op 3 januari. Twee dagen later kondigt de president aan 52 Iraanse doelen geselecteerd te hebben als Iran besluit om aan te vallen.[6] De uitspraken van de president tonen aan dat het regime van de VS tegenover Iran in een korte tijd drastisch kan veranderen. Beide landen staan op het moment op scherp. Als er fouten zijn gemaakt dan is het belangrijk dat deze naar internationaal recht worden opgelost, voordat er andere maatregelen worden genomen. Niemand is gebaat bij een verdere escalatie tot een punt waarop we niet meer terug kunnen.

Door: Tom Harms

[1] NU, Trump: VS wil oorlog met Iran voorkomen niet starten, 3 januari 2020, geraadpleegd op 4 januari 2020, op  https://www.nu.nl/278270/video/trump-vs-wil-oorlog-met-iran-voorkomen-niet-starten.html

[2] Algemeen Dagblad, VS doodt hoge Iraanse generaal, Iran kondigt wraakactie aan, 3 januari 2020, geraadpleegd op 4 januari 2020, op  https://www.ad.nl/buitenland/vs-doodt-hoge-iraanse-generaal-iran-kondigt-wraakactie-aan~ad7ac8a3/

[3] Algemeen Dagblad,  Trump staat achter liquidatie: ‘Soleimani had jaren geleden al gedood moeten worden’, 3 januari 2020, geraadpleegd 4 januari 2020, op https://www.ad.nl/buitenland/trump-staat-achter-liquidatie-soleimani-had-jaren-geleden-al-gedood-moeten-worden~a7cad518/

[4] Trouw, Trump neemt groot risico met aanslag op Iraans kopstuk, 3 januari 2020, geraadpleegd op 5 januari 2020, op https://www.trouw.nl/buitenland/trump-neemt-groot-risico-met-aanslag-op-iraans-kopstuk~b00fc6ea/?referer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F

[5] F.A. Nelissen, Handboek Internationaal Recht, Den haag: T.M.C. Asser Press 2007.

[6] NOS, Trump: 52 Iraanse doelen geselecteerd als Iran aanvalt, 5 januari 2020, geraadpleegd op 5 januari, op https://nos.nl/artikel/2317356-trump-52-iraanse-doelen-geselecteerd-als-iran-aanvalt.html

JFV Groningen

About

Categories