Back

Expert aan het woord: De arbeidsverhouding van zzp’ers, hoe werkt dat?

  • 29 Feb 2024
  • No comments

Maaltijdbezorgers zijn vandaag de dag niet meer weg te denken uit het straatbeeld. De mensen in een oranje of turquoise pak met een grote tas op hun rug die je zonder pardon van de sokken fietsen. Vraag is: hoe zit het nou eigenlijk met maaltijdbezorgers op arbeidsrechtelijk gebied? Zijn al deze bezorgers als werknemers aan het werk op basis van een arbeidsovereenkomst met Thuisbezorgd of Deliveroo? Of, zijn het zzp’ers? Zij verdienen meer, maar zijn niet verplicht zijn om sociale lasten te betalen of pensioen op te bouwen?

In deze ‘Expert aan het woord’ gaan we in op de lastige positie van werkgevers ten opzichte van zzp’ers. Werken ze als zelfstandige of toch in loondienst? In deze blog bespreek ik deze materie aan de hand van het Deliveroo-arrest met de expert aan het woord: Dhr. Marnix van Daal. Marnix is advocaat arbeidsrecht bij Dommerholt advocaten te Zwolle.

Voor veel werkgevers brengen zzp’ers veel onzekerheden met zich mee. De belangrijkste vraag is of er sprake is van een arbeidsovereenkomst (waarbij de werknemer toch in loondienst is) of een overeenkomst van opdracht, waarin de bezorgers op zzp-basis werken. Zo was ook het geval in het Deliveroo-arrest. Deze vraag is van belang voor werkgevers, omdat ze voor zzp’ers bijvoorbeeld geen pensioen hoeven te betalen (een zzp’er dient zijn eigen pensioen op te bouwen). Daarnaast hoeven er voor zzp’ers geen voorzieningen te worden getroffen, voor bijvoorbeeld eventuele werkloosheid of ziekte, die in het geval van een werknemersovereenkomst wel moeten worden getroffen. Blijkt er nadien toch sprake van een arbeidsovereenkomst, dan kan dit grote gevolgen hebben voor beide partijen.

Tegen welke (mogelijke) problemen wordt er in de praktijk aangelopen met betrekking tot (de verhouding tussen) werkgevers en zzp’ers?

Er is veel onduidelijkheid over wanneer een zzp’er daadwerkelijk als zelfstandige wordt gezien en wanneer sprake kan zijn van een loondienstverband. Want in het laatste geval kan de zzp’er aanspraak maken op verlof, pensioen en alle andere arbeidsvoorwaarden die zijn collega’s in loondienst ook hebben. Terwijl de zzp’er dat soort faciliteiten niet heeft; die moet zelf zorgen voor bijv. pensioenopbouw, het sparen om het gebrek aan inkomen tijdens vakantie op te vangen en het opbouwen van een voorziening (spaarpotje of verzekering) voor het geval de zzp’er ziek wordt.

Ook voor de werkgever (opdrachtgever) is dit een risico; voor een zzp’er hoeft de werkgever geen Loonbelasting en sociale lasten af te dragen. De zzp’er is zelf verantwoordelijk voor de afdracht van belasting; premies hoeft hij niet te betalen, want de zzp’er valt buiten de sociale zekerheid. Maar als achteraf blijkt dat de zzp’er in loondienst was, dan zal de werkgever met terugwerkende kracht al die lasten alsnog af moeten dragen. Als hij goede afspraken heeft met de zzp’er (dan dus werknemer) dan kan hij het grootste deel van die extra lasten verhalen, maar ook dat kost tijd, energie en geld. Als het al lukt. Kortom, de onduidelijkheid over de kwalificatie van de zelfstandigheid brengt veel onzekerheid met zich mee.

Welke (positieve c.q. negatieve) gevolgen heeft het voornoemde Deliveroo-arrest voor zzp’ers en werknemers die in dienstverband werkzaam zijn?

Er is voor iedereen iets meer duidelijkheid gekomen. De Hoge Raad heeft iets meer richting gegeven aan de beoordeling van de opdrachtrelatie. Zo is duidelijk dat de gezagsverhouding nog steeds het belangrijkste onderscheidende criterium is. De werknemer staat onder gezag van de werkgever, de zelfstandige juist niet. De Hoge Raad heeft een aantal “gezichtspunten” geformuleerd aan de hand waarvan de verhouding gekwalificeerd moet worden. Een interessant nieuw gezichtspunt is de vraag of de taken van de zelfstandige behoren tot de kernactiviteiten van de opdrachtgever. Als dat het geval is dan is het minder logisch dat die taken door een zelfstandige worden uitgevoerd. Dus bijvoorbeeld: een bouwbedrijf kan wel een hoofd financiën als zelfstandige inhuren, maar een timmerman niet, want die hoort het bouwbedrijf in loondienst te hebben. Dus, wel wat meer duidelijkheid, maar nog steeds een groot grijs gebied. Uiteindelijk moeten de contractspartijen maar uitvogelen hoe ze hun relatie kwalificeren.

Welke (positieve c.q. negatieve) gevolgen heeft voornoemd arrest voor de positie van de werknemers?

Voor de werknemers heeft het Deliveroo-arrest eigenlijk nauwelijks gevolgen. Hun positie verandert niet wezenlijk. Op macroniveau kan je wel zeggen dat de sociale zekerheid van werknemers beter verankerd wordt, omdat meer zelfstandigen als werknemer zullen worden gekwalificeerd waardoor zij vanuit hun loondienstverband een bijdrage gaan leveren aan bijv. WW, WIA en pensioenfondsen, die daardoor financieel steviger worden.

Welke gevolgen heeft het Deliveroo-arrest voor de (rechts)praktijk, en hoe zal hierop in de (rechts)praktijk worden geacteerd?

Voor de rechtspraktijk heeft het Deliveroo-arrest wel duidelijk gevolgen. Alle werkgevers die zelfstandigen inhuren voor hun kernactiviteiten zullen zich serieus af moeten gaan vragen of dat nog wel verstandig is. Want feitelijk lopen ze daarmee een fors risico. Er zijn nogal veel werkgevers voor wie dit een structureel probleem kan opleveren. Denk aan onderwijs, zorg, bouw, mediabedrijven, etc. Zolang beide partijen (werkgever en opdrachtnemer) het prima vinden om zelfstandig te blijven is er vanuit het civiele recht nog niet direct een probleem. Dat komt er wel zodra de belastingdienst voldoende capaciteit heeft om intensiever te gaan controleren. Dan kan het zijn dat dus niet zozeer de civiele verhouding een probleem wordt, maar wel de fiscale/sociaalzekerheidsrechtelijke kant op scherp gezet wordt. Waarna de civiele discussie natuurlijk ook direct volgt.

Wat zou volgens jou een betere oplossing zijn voor de (mogelijke) onzekerheid tussen werknemers in dienstverband en (huidige) zzp’ers?

Er is niet echt één oplossing; het zal een combinatie van factoren moeten zijn. Belangrijkste is om de financiële prikkels om zelfstandige te worden weg te halen; daar worden al langzaam stappen gezet. Een zelfstandige heeft recht op zelfstandigenaftrek voor de Inkomstenbelasting (die wordt nu afgebouwd), hoeft geen premies voor sociale zekerheid af te dragen en draagt niet verplicht af voor de opbouw van pensioen. Met als gevolg dat zelfstandigen een fors hoger netto-inkomen hebben, maar in de problemen kunnen komen als ze hun opdracht kwijtraken (en dus werkloos worden) of arbeidsongeschikt raken. Of de pensioenleeftijd bereiken. Als ze dan niet zelf voor een inkomensvoorziening hebben gezorgd hebben ze een serieus probleem. Zodoende wordt er bijvoorbeeld gesproken over een verplicht pensioen voor zelfstandigen. Degenen die heel bewust voor zelfstandigheid hebben gekozen zijn daar begrijpelijkerwijs op tegen; zij zullen waarschijnlijk voldoende verdienen om hun eigen voorzieningen te regelen. Maar de timmerman die onder druk van zijn werkgever zelfstandige is geworden omdat hij dan netto meer overhoudt heeft geen geld voor al dat soort voorzieningen. Die komt dus wel in de problemen. Wij zien daar voorbeelden van in de praktijk.

Naast het afbouwen van de financiële prikkels zal er ook gewerkt moeten worden aan een duidelijker regelkader. Dus zullen er onderscheidende criteria moeten komen over de vraag wanneer iemand in gezagsverhouding werkt. De vraag of de taken tot de kernactiviteit behoren is daarvoor wat mij betreft een heel interessant aanknopingspunt. Ook de doorbetaling van inkomen tijdens vakantie en (een deel van) een ziekteperiode kan een indicatie zijn dat er eigenlijk sprake is van een loondienstverband. Maar echt zwart/wit zullen we het niet makkelijk kunnen maken. In een (ingetrokken) wetsvoorstel stond bijvoorbeeld dat onder een bepaald uurtarief iemand sowieso in loondienst is, en boven een bepaald uurtarief de zelfstandigheid niet ter discussie kan staan. Dat kan werken, maar wat doe je dan met het grijze gebied tussen die uurtarieven in? Daar heb ik ook geen antwoord op. Er is dus meer nodig dan alleen een onderscheid op tarief, je ontkomt niet aan een inhoudelijke beoordeling van de gezagsrelatie.

Graag wil ik Dhr. Marnix van Daal bedanken voor zijn tijd en het delen van zijn inzichten op het gebied van dit arbeidsrechtelijke vraagstuk.

redacteur

Maarten Hulsegge
Voetnoten

Marnix van Daal

Marnix van Daal is advocaat bij Dommerholt Advocaten te Zwolle en is gespecialiseerd in het arbeidsrecht, pensioenrecht & medezeggenschapsrecht. Marnix van Daal was van 1993 tot 1994 bestuurslid van het 86ste bestuur van de JFV Groningen. Grappig feitje: In dit jaar werd ook de InCasu redactie opgericht!

JFV Groningen

About

Categories

Comments

Thank you for your comment. It will be shown after approval.

    There are no comments yet