Op dinsdag 16 januari 2024 werd duidelijk dat een meerderheid in de Eerste Kamer de invoering van de spreidingswet steunt. De afgelopen twaalf jaar zijn er in bijna één op de drie gemeenten geen asielzoekers opgevangen. De spreidingswet zou hier verandering in moeten gaan brengen. (1) Er was sprake van een hoop ophef over deze wet en op 23 januari 2024 heeft de bepalende stemming plaatsgevonden.
Back
Een onzekere stemming over de Spreidingswet, hoe is het uiteindelijk gelopen?
- 6 Mar 2024
- No comments
Wat is de Spreidingswet?
De Spreidingswet, eigenlijk de Wet gemeentelijke taak mogelijk maken asielopvangvoorzieningen, geeft gemeenten een verantwoordelijkheid om asielzoekers op te vangen. Hiervoor maken zij gebruik van een verdeling die ervoor zorgt dat asielzoekers eerlijker over het land worden verspreid. (2) Momenteel is het zo dat gemeenten vrijwillig kunnen meewerken aan de opvang van asielzoekers en met de Spreidingswet wil de gemeente verandering brengen in de afhankelijkheid van het Centraal orgaan opvang Asielzoeker (CAO) aan deze vrijwilligheid. (3) Bij het aannemen van de Spreidingswet kunnen gemeenten verplicht worden asielzoekers op te vangen.
De huidige situatie
Momenteel is het zo dat alle nieuwe asielzoekers zich moeten melden in Ter Apel, waarna ze zouden moeten doorstromen naar andere locaties. Er is alleen amper plek op andere locaties, waardoor er nu al voor een langere periode te veel asielzoekers zijn in Ter Apel. Terwijl de opvang van asielzoekers niet alleen op Ter Apel aan zou moeten komen. Niet alle gemeenten zijn betrokken bij de opvang van asielzoekers en dit is al langer bekend. In november vorig jaar kwam al naar voren dat volgens het COA 45 gemeenten minimale inzet tonen voor de huisvesting en ontvangst van asielzoekers. (4) Hoe de situatie in Ter Apel eraan toe gaat hebben we allemaal op het nieuws wel eens voorbij zien komen. Denk bijvoorbeeld aan mensen die buiten moeten slapen. Daar moet verandering in komen.
Verdeeldheid in de politiek
Eerder was het nog maar de vraag of de wet in de Eerste Kamer de meerderheid zou krijgen. De wet is ingediend door demissionair staatssecretaris Van der Brug, maar zijn eigen partij, de VVD, stemde bijvoorbeeld tegen tijdens de eerste stemming in de Tweede Kamer. Voor de verkiezingen van 22 november had er in de Tweede Kamer ook al een stemming plaatsgevonden over deze wet en toen bleek dat er een duidelijke verdeeldheid heerste. Het wetsvoorstel werd toen aangenomen met 81 stemmen voor, met steun van onder andere GroenLinks-PVDA, SP, Volt en Denk.
Van der Brug heeft nog hard zijn best moeten doen voor de Spreidingswet, want de oude Tweede Kamer had misschien wel voorstanders, maar een meerderheid van de huidige Tweede Kamer was tegen het wetsvoorstel. (5) De partijen die op dit moment in gesprek zijn over een nieuw kabinet hebben in eerste instantie allemaal tegen de wet gestemd. Dit gaat om de PVV, VVD, NSC en BBB. Indien de stemming nu plaats had gevonden, was de wet er dus niet doorheen gekomen. (6) Deze laatste partijen hebben zelfs nog geprobeerd om behandeling van deze wet uit te stellen, maar dit is niet gelukt.
Om de wet ook door de Eerste Kamer te krijgen is er een meerderheid nodig van 38 zetels, aangezien de Eerste Kamer 75 zetels telt. Als de situatie hetzelfde was gebleven als tijdens de stemming in de oude Tweede Kamer, dan hadden die partijen 36 zetels. Dat is dus net niet genoeg. Alhoewel, de partijen die tegen hebben gestemd zouden ook geen meerderheid krijgen, want zij hebben in dat geval 37 zetels. (7)
Hoe zit dat dan?
De stemmen van de eenmansfracties van OPNL en 50Plus leken in eerste instantie doorslaggevend te kunnen zijn. (8) Dat is toch opvallend. Het wetsvoorstel komt nog maar nét door de Tweede Kamer, de partijen die nu spreken over een kabinet willen eigenlijk niet dat de wet erdoor komt en daarnaast hebben links en rechts beiden geen meerderheid. Dat twee eenmansfracties een doorslaggevende stem hebben, is opmerkelijk te noemen. Het was voor een lange tijd ook niet zeker hoe twee senatoren van deze fracties dachten over het wetsvoorstel. (9)
Daar komt ook nog bij kijken dat de partijtop van de VVD zelf tegen was, maar het wel door Van den Brug die lid is van de VVD, is ingediend en meerdere VVD-burgers ook voor het wetsvoorstel zijn. (10) Sprake van een hoop onzekerheid in eerste instantie dus.
De uitslag
Maandag 15 januari werd de hele dag gesproken over de Spreidingswet in de Eerste Kamer. De fracties kregen de mogelijkheid om vragen te stellen aan Van der Brug. Gedurende het debat werd al snel duidelijk dat onder andere GroenLinks-PvDA, D66, ChristenUnie en Volt zoals verwacht voorstander zijn van de wet. Alleen gebeurde er in de tweede termijn van het debat iets onverwachts. Tegen de verwachting in heeft de VVD namelijk aangegeven dat zij voor het wetsvoorstel zijn. (11) Hiermee zouden de voorstanders van het wetsvoorstel toch de meerderheid kunnen halen.
Nog altijd waren de PVV, JA21 en FVD complete tegenstanders van de wet en verkeerden de PvdD, BBB, SGP en 50Plus nog steeds in dubio. De twijfel bij deze laatste partijen ligt bij de vraag of het wetsvoorstel voldoende hulp gaat bieden. Toch is de stemming over het wetsvoorstel er echt gekomen op 23 januari 2024. De Eerste Kamer heeft toen met een duidelijke meerderheid het wetsvoorstel aangenomen. Ondanks dat de VVD eerder overduidelijk tegen het wetsvoorstel was, heeft de VVD uiteindelijk toch ingestemd met het wetsvoorstel waardoor het een meerderheid heeft gekregen. (12) Daarmee is de Spreidingswet op 1 februari 2024 officieel ingegaan.
redacteur
Nikki de Groot
There are no comments yet