Ieder jaar valt er bij elke Nederlander een blauwe brief op de deurmat. Toch is dit een fenomeen dat bij paleis Huis Ten Bosch in Den Haag grondwettelijk is uitgesloten. De Koning (en leden van het koninklijk huis, maar voor het gemak even de Koning) betaalt geen belasting. Althans, op grond van art. 40 van de Grondwet wordt er geen loon of inkomstenbelasting betaald over de vergoeding die zij krijgen van het rijk. Ook zijn de rechten van successie en schenking uitgesloten van het betalen van belasting. De inkomstenbelasting die de Koning zou moeten betalen, wordt geschat op ongeveer 4,95 miljoen euro. (1) Hij betaalt op dit moment wel belasting over zijn privévermogen, de boodschappen en de honden. (2)
Back
Een blauwe brief op de koninklijke mat?
- 3 Apr 2024
- No comments
In 1967 werd tijdens kabinet-De Jong voor het eerst gekeken of ze de manier van financiering van het Koningschap op een andere manier konden vormgeven. Toen was de conclusie dat het privéleven van de Koning te nauw verbonden is met het staatsbelang. De overheid neemt dan iets af van wat het zelf heeft gegeven, aangezien het inkomen van de Koning van diezelfde overheid afkomstig is. (3) Sinds tien jaar wordt er toch weer in de kamer gediscussieerd of de Koning ook belasting moet betalen over die dingen die in de grondwet zijn vrijgesteld. Voorheen waren vooral de meer linkse partijen zoals PvDA, Groenlinks en SP voor deze invoering. (4) Tegenwoordig is dat anders, met bijvoorbeeld NSC, BBB en PVV die in hun partijprogramma hebben opgenomen dat de Koning en zijn familie belasting moeten betalen over hun inkomsten. Het argument wat hierbij leidend is, is dat alle werkende Nederlanders bijdragen aan de schatkist en waarom de Koning dan niet? (5) Daarnaast zou het niet passen bij een modern Koningshuis dat deze nog dergelijke fiscale vrijstellingen geniet. (6) Dat dit argument aan populariteit heeft gewonnen, is niet zo gek. De populariteit van het Koningshuis daalt sinds de corona crisis. De grote omslag was de vakantie naar Griekenland, vlak nadat de premier had opgeroepen om zo veel mogelijk thuis te blijven. (7) Het feit dat ze dan geen belasting betalen en in de ogen van het volk zo veel geld krijgen, schuurt bij de Nederlandse bevolking. Daarnaast wordt in omringende monarchieën (zoals Noorwegen) al wel belasting betaald door de Koning. (8)
Je heft deze grondwettelijke vrijstellingen voor de Koning niet zomaar op. Hiervoor is een grondwetswijziging nodig. Het wijzigen van de grondwet is een proces dat meerdere jaren duurt. Het moet door zowel de Eerste als de Tweede Kamer worden behandeld. Dit moet twee keer gebeuren, en tussen die keren moet een verkiezing plaatsvinden. Hierbij heb je bij de eerste lezing een gewone meerderheid, wat 76 zetels in de Tweede Kamer en 38 zetels in de Eerste Kamer betekent. Na de verkiezingen, bij de tweede lezing, moet er in beide kamers een tweederdemeerderheid voor zijn. (9)
Iets wat in deze discussie onvoldoende wordt belicht, is dat de kosten die het koninklijk huis maakt, niet zullen afnemen als je ze gaat belasten. Het kan namelijk heel goed dat de vergoeding die de Koning in dat geval moet ontvangen, gelijk moet zijn aan de vergoeding die hij nu ontvangt. Het bedrag moet dan bruto gelijkgesteld worden. Dat zorgt ervoor dat het geld dat naar het Koningshuis toegaat, verdubbelt. Dit wordt aangeduid als het bruteren van het bedrag. (10) Het is dus niet zo dat met het invoeren van een inkomstenbelasting, het geld wat naar het Koninklijk Huis gaat, minder wordt.
Demissionair minister-president Rutte heeft in deze discussie altijd de boot afgehouden. De gelaagde structuur die hoort bij een monarchie leent zich niet voor een situatie waarin de Koning ook belasting moet betalen. Hij stelde dat hij zelf geen principieel bezwaar heeft tegen het feit dat de Koning belasting betaalt, maar waarschuwt dat het eigenlijk de uitwerking is van een andere discussie. De opvatting die hier doorschemert is dat het Koningshuis überhaupt te duur is. (11) We mogen alleen niet vergeten wat de bijzondere rol van de Koning in Nederland is. (12) Zo ondertekent hij bijvoorbeeld alle wetten en besluiten, is (ietwat symbolisch) deel van de regering en natuurlijk de vertegenwoordiging van Nederland in binnen- en buitenland. De Koning is 24/7 in zijn rol en zal zijn positie dan ook nooit even naast zich neer kunnen leggen. Daarnaast heeft de Koning ook een verbindende, vertegenwoordigende en samenbindende rol voor de burgers van Nederland. (13) Een voorbeeld hiervan is het excuus dat afgelopen jaar door het Koningshuis is gemaakt voor het Nederlandse slavernijverleden. (14) Daarnaast mogen we niet vergeten dat de Koning vaak ceremonieel aanwezig is bij de opening van projecten en start-ups op heel veel plekken in Nederland om hier aandacht voor te vragen. (15)
De discussie over het betalen van belasting door de Koning reflecteert dus een veranderende visie op de rol en financiering van het Koningschap in Nederland. Terwijl de grondwettelijke vrijstellingen het proces moeilijk maken, is het in het huidige politieke klimaat niet ondenkbaar dat de blauwe envelop daadwerkelijk over een aantal jaar op de mat kan vallen. Of dat echt een verschil maakt in wat de Koning netto van de staat krijgt, is nog maar de vraag. Het kan wel bijdragen aan de groei van het besef van de rol van de Koning in onze maatschappij en de verantwoordelijkheden die hij draagt, en mogelijk hiervoor het draagvlak vergroten.
Redacteur
Lilith van der Stelt
1. https://www.nrc.nl/nieuws/2023/11/12/de-Koning-moet-inkomstenbelasting-gaan-betalen-a4180590
2. https://www.koninklijkhuis.nl/onderwerpen/financien-koninklijk-huis/vraag-en-antwoord/betaalt-de-Koning-belasting#:~:text=Ja%2C%20maar%20er%20is%20ook%20sprake%20van%20bepaalde%20vrijstellingen.
3. https://www.nrc.nl/nieuws/2023/11/12/de-Koning-moet-inkomstenbelasting-gaan-betalen-a4180590
4. https://nos.nl/artikel/2505392-voor-het-eerst-is-twee-derde-van-tweede-kamer-voor-belastingaanslag-oranjes
5. https://nos.nl/artikel/2505392-voor-het-eerst-is-twee-derde-van-tweede-kamer-voor-belastingaanslag-oranjes
6. https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/blauwe-enveloppe-voor-Koning-kan-het-draagvlak-verstevigen-onder-een-waardevol-instituut~baa711f8/
7. https://www.nrc.nl/nieuws/2023/04/21/de-Koning-als-niemand-bijna-kijkt-a4162609
8. https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/blauwe-enveloppe-voor-Koning-kan-het-draagvlak-verstevigen-onder-een-waardevol-instituut~baa711f8/
9. https://nos.nl/artikel/2505392-voor-het-eerst-is-twee-derde-van-tweede-kamer-voor-belastingaanslag-oranjes
10. https://www.nrc.nl/nieuws/2024/01/31/zo-complex-is-het-niet-om-de-Koning-een-blauwe-brief-te-sturen-a4188676
11. https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/blauwe-enveloppe-voor-Koning-kan-het-draagvlak-verstevigen-onder-een-waardevol-instituut~baa711f8/
12. https://nos.nl/artikel/2505392-voor-het-eerst-is-twee-derde-van-tweede-kamer-voor-belastingaanslag-oranjes
13. https://www.koninklijkhuis.nl/leden-koninklijk-huis/Koning-willem-alexander/positie-en-rol-van-het-staatshoofd
14. https://nos.nl/collectie/13940/artikel/2481034-Koning-biedt-excuses-aan-voor-slavernijverleden-en-vraagt-om-vergiffenis
15. https://www.koninklijkhuis.nl/onderwerpen/rol-van-het-staatshoofd/samenbindend-vertegenwoordigend-en-aanmoedigend
There are no comments yet