Back

De alcoholproblematiek: vechten tegen de bierkaai?

“Drink geen alcohol of niet meer dan één glas per dag”, zo luidt het advies van de Gezondheidsraad. Dit advies is in 2015 door de Gezondheidsraad opgenomen in haar richtlijn over gezonde voeding. Het advies lijkt alleen aan dovenmansoren gericht. Uit onderzoek blijkt namelijk dat slechts een derde van de Nederlandse volwassenen in 2015 heeft voldaan aan deze nieuwe norm.(1)

Dat alcohol slecht is voor de nationale gezondheid is al geruime tijd bekend. De schadelijke gevolgen van alcoholgebruik worden naar mate meer onderzoeksresultaten het licht zien, steeds concreter.(2) Desondanks neemt het alcoholgebruik niet af. In Nederland drinkt 80% van de bevolking alcohol. Hogeropgeleiden drinken gek genoeg meer en zijn vaak zware drinkers. Dit zijn minstens eens per week zes glazen of meer.(3)

Nederlanders lijken zich weinig aan te trekken van de gezondheidsadviezen en de onderzoeken naar de gevolgen van alcohol. Deze houding wordt onder andere aangemoedigd door de alcohol-lobby. De alcoholbranche zet namelijk alles op alles om een wijdverspreid negatief oordeel over alcohol te voorkomen. Uitspraken zoals “geniet maar, drink met mate” en kernwoorden zoals “verantwoord” impliceren immers positieve effecten van alcohol.

Er lijkt een taak weggelegd voor de Nederlandse overheid om te alcoholproblematiek in Nederland aan te pakken. Laatstgenoemde staat overigens niet te springen om in te grijpen. We kennen – in tegenstelling tot sommige andere (Europese) landen – bijvoorbeeld pas sinds korte tijd een leeftijdsgrens van achttien jaar voor zwak-alcoholhoudende dranken, terwijl de vraag naar een dergelijke verhoging al langer bestond. Bovendien zijn de accijnzen in Nederland in vergelijking tot andere landen betrekkelijk laag.

Daarnaast kent Nederland in vergelijking tot bijvoorbeeld Zweden weinig regelgeving die alcoholgebruik echt ontmoedigt. Te denken valt aan het in Zweden geldende verbod op reclame over alcohol. In Nederland kennen wij wel de ‘Reclamecode voor Alcoholhoudende Dranken’, maar deze is echter niet bedacht door onze regering maar door de Stichting Verantwoorde Alcoholconsumptie (hierna: STIVA). STIVA is een samenwerkingsverband van producenten en importeurs van bier, wijn en gedistilleerde dranken. Oftewel, ondernemers die zichzelf zelfbedachte regels opleggen met betrekking tot de verkoop van hun eigen product. Daar komt nog bij dat zij deze regels ieder moment kunnen aanpassen. Een slager die het eigen vlees keurt, wekt weinig vertrouwen, zeker als het over de schadelijke effecten op de volksgezondheid gaat.

Nederland kan meer leren van het Zweedse alcoholbeleid. De accijnzen zijn boven de Oostzee hoog, en enkel bier dat 3,5 procent alcohol of minder bevat wordt in reguliere supermarkten verkocht. De overige alcoholische dranken worden in speciaal daartoe aangewezen winkels verkocht. Deze winkels zijn in handen van de Staat, die als monopolist fungeert. Een voorzichtige vergelijking met het Nederlandse gokbeleid (Holland Casino) kan worden gemaakt.

“Tot die tijd zijn wij overgeleverd aan onze eigen discipline.”

Nederland hoeft niet te wachten op regelgeving omtrent alcohol vanuit de Europese Unie. In 2003 heeft de Europese Commissie zelfs opgetreden tegen verschillende aspecten van het strenge alcoholbeleid in Zweden.(4) In 2006 is de Europese Commissie akkoord gegaan met de “EU Alcohol Strategy”. Deze strategie gold voor een periode van zes jaar. Door middel van soft law werd een vermindering beoogd van het alcoholgebruik bij jongeren en in het verkeer. Deze strategie heeft tot op heden geen noemenswaardig vervolg gekregen.

De Nederlandse bevolking trekt zich dus blijkbaar weinig tot niets aan van de adviezen. En zowel de Nederlandse regering als de Europese Unie houden zich afzijdig, al dan niet onder druk van de industrie. Het is dus wachten tot het algemeen beeld over alcohol écht keert. Tot die tijd zijn wij overgeleverd aan onze eigen discipline. Want de enige gezonde alcoholinname is nog steeds geen enkele alcoholinname.

(1) Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum, ‘Nationale Drug Monitor 2016’, jaarbericht 2016, bladzijde 261, laatst geraadpleegd op 2 oktober 2017.
(2) De Gezondheidsraad, ‘Richtlijnen goede voeding 2015’, bladzijde 53 e.v., laatst geraadpleegd op 2 oktober 2017.
(3) De Volkskrant, ‘Een alarmerend verhaal over onze nationale lievelingsverslaving’, gepubliceerd op 23 september 2017, laatst geraadpleegd op 2 oktober 2017.
(4) Europa Nu, ‘Vrij verkeer van goederen: Commissie start procedures tegen Zweden (import alcohol voor privégebruik)’, gepubliceerd op 20 oktober 2003, laatst geraadpleegd op 2 oktober 2017.