Back

Alcohol en strafbare feiten, gaan deze hand in hand?

Alcohol wordt gezien als iets ‘normaals’ in onze samenleving, toch brengt heel veel problemen met zich mee. Bijna 8 op de 10 Nederlanders die ouder zijn dan 18 jaar drinkt wel eens alcohol.[1] Dat het grootste gedeelte van de Nederlanders drinkt is op zich het probleem niet, alleen het gevolg is dat bijvoorbeeld jongeren zich vaker agressief of asociaal gedragen en strafbaar gedrag vertonen.[2]

Het feit dat als je gedronken hebt de rem er af en toe vanaf is, heb je wellicht zelf ook wel eens ervaren. Echter, bij sommige mensen leidt het criminaliteit en verhoogd risicovol gedrag. Er is een sterke correlatie tussen alcohol en gewelddadig gedrag. Diverse studies tonen aan dat er een verband is tussen alcoholgebruik per capita en geweldsdelicten. Als het gaat om seksueel geweld dan heeft alcohol ook daarop een sterke invloed. Bij een kwart tot de helft van alle zedendelinquenten heeft een probleem met alcoholgebruik.[3]

Mogelijke achtergrondfactoren zijn bijvoorbeeld leeftijd en geslacht. Mensen die op jonge leeftijd begonnen met alcoholgebruik plegen op latere leeftijd meer criminaliteit. Daarnaast is het niet zo dat vrouwen geen gewelddadig gedrag vertonen onder invloed van alcohol, maar bij mannen komt dit vaker voor. Recidive komt dan weer vaker voor bij vrouwen.[4] Het is niet zo dat alle individuen gewelddadiger zijn met alcoholgebruik.  Kenmerken en karaktereigenschappen van personen zijn hier ook op van invloed. Mensen met antisociale persoonlijkheidsstoornissen hebben verhoogde kans om zich gewelddadig te gedragen met alcohol op.[5]

Als alcohol vaker leidt tot gewelddadig gedrag, kan men het standpunt innemen om alcohol te verbieden. De kans is namelijk aanwezig dat dit zal leiden tot een afnamen van in gewelddadig strafbaar gedrag. Echter, is alcohol zo erg genormaliseerd in onze maatschappij en ingebakken in onze cultuur voor honderden, zo niet duizenden, jaren. Dit maakt het erg lastig om alcohol(misbruik) een halt toe te roepen. Als alcohol nu zou worden ontdekt, zou het waarschijnlijk onmiddellijk worden opgenomen in de Opiumwet.

Dus de vraag is of alcohol moet worden aangezien het geweld in de hand werkt. Naar mijn mening zou het reguleren van alcoholgebruik en het verstrekken van maxima aantal eenheden met alcoholische inhoud wellicht bijdragen aan het verminderen gewelddadig gedrag. Echter, het compleet verbieden van alcohol is geen realistische optie in de westerse wereld. Daarvoor is alcohol te veel ingebakken in onze cultuur.

Iets wat ook steeds vaker lijkt voor te komen is het rijden onder invloed van alcohol. In 2022, de recentste meting, reed maar liefst 2,6% van de automobilisten op vrijdag- of zaterdagnacht onder de invloed van alcohol. Wat veel mensen wellicht niet weten is dat onder invloed van alcohol fietsen ook niet is toegestaan. Echter, doen veel mensen dit wel. Maar liefst 42% van de personen die ’s avonds of ’s nachts rond het uitgaansgebied van Groningen en Den Haag fietste had te veel alcohol gedronken. [6]

Hoeveel slachtoffers het rijden onder invloed in Nederland veroorzaakt is niet exact bekend. Uit onderzoeken in het buitenland is gebleken dat bij een alcoholpromillage van 1,0% het risico bijna vier keer zo groot ten opzichte van geen alcohol in het bloed. Bij een alcoholpromillage van 1,5% is dit maar liefst 20 keer zo groot ten opzichte van geen alcohol in het bloed. [7]

Het rijden onder invloed is een verkeersmisdrijf. Een gevangenisstraf wordt niet snel opgelegd. Echter, bij extreem hoog promillage, recidive of een ongeval door schuld komen gevangenisstraffen wel voor. Bij een alcoholpromillage vanaf 1,66% wordt de verdachte bij de rechter voorgeleid.[8]

De gevaren van alcohol zijn onomstotelijk aanwezig. Naast het feit dat het agressief gedrag stimuleert, is het enorm gevaarlijk om onder de invloed van alcohol te rijden. Daarom wordt de vraag ook steeds vaker gesteld of alcohol aan banden moet worden gelegd of nog hogere straffen moeten worden opgelegd. Dit zijn hele lastige vraagstukken aangezien het cultureel gezien ‘normaal’ is om te drinken. Echter, zijn het toch vraagstukken waar ze zich wellicht over moeten gaan buigen vanuit de overheid.

Bas van Houttum

Voetnoten

[1] Trimbos Instituut, cijfers alcohol, 2022, https://www.trimbos.nl/kennis/cijfers/alcohol/#:~:text=Bijna%208%20van%20de%2010,3%25%20is%20een%20zware%20drinker., (Laatst geraadpleegd op 8 mei 2022).

[2] M.E. De Looze & H.M. Koning (2017), Alcoholgebruik bij jongeren in Nederland: Van zuipschuit van Europa tot het braafstekindje van de klas, Justitiële verkenningen, 2017(1), 88-101

[3] S.M.M. Lammer e.a., Middelengebruik en criminaliteit: een overzicht, Tijdschrift voor Psychiatrie, 2014/56, p. 34.

[4] S.M.M. Lammer e.a., Middelengebruik en criminaliteit: een overzicht, Tijdschrift voor Psychiatrie, 2014/56, p. 35.

[5] S.M.M. Lammer e.a., Middelengebruik en criminaliteit: een overzicht, Tijdschrift voor Psychiatrie, 2014/56, p. 36.

[6] Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid, Rijden onder invloed, 1 december 2022, (https://swov.nl/nl/factsheet/rijden-onder-invloed-van-alcohol: Laatst geraadpleegd 8 mei 2022).

[7] Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid, Rijden onder invloed, 1 december 2022, (https://swov.nl/nl/factsheet/rijden-onder-invloed-van-alcohol: Laatst geraadpleegd 8 mei 2022).

[8] Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid, Rijden onder invloed, 1 december 2022, (https://swov.nl/nl/factsheet/rijden-onder-invloed-van-alcohol: Laatst geraadpleegd 8 mei 2022).

JFV Groningen